لائوس (Laos)
باغ بوداها، لائوس
باغ بوداها، لائوس
موقعیت. جمهوری دموکراتیک خلق لائوس در آسیای جنوب شرقی و در بخش شمالی شبه جزیرۀ هندوچین قرار دارد. این کشور از شمال به چین، از شرق به ویتنام، از جنوب به کامبوج، و از غرب به تایلند و میانمار (برمه) محدود می شود. لائوس ۲۳۶,۸۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و شهر وین تیان پایتخت آن است.سیمای طبیعی. کشور محصور در خشکی لائوس از نظر توپوگرافی به سه بخش متمایز تقسیم می شود: ۱ـ کوه های پرشیب و پوشیده از جنگل ترونگ سون یا ارتفاعات آنام که سراسر نواحی شرقی کشور را دربر گرفته و مرز میان لائوس و ویتنام را تشکیل می دهد. بلندترین نقطۀ کشور، کوه پوبیا با ارتفاع ۲,۸۱۹ متر، در مرکز شمالی ارتفاعات مزبور جا دارد و بلندی کوه های جنوبی آن به ۱,۹۸۰ متر می رسد. ۲ـ جلگۀ آبرفتی و حاصل خیز سواحل رود مکونگ که سراسر نواحی غربی کشور را از شمال به جنوب دربر گرفته و کشور تایلند را از لائوس جدا می کند. عرض جلگۀ مزبور در جنوب بسیار کم و در شمال گسترده تر و وسیع تر است. ۳ـ حد فاصل میان کوه های شرقی و جلگۀ مکونگ را سه جلگۀ مرتفع جارس در شمال، خاموآن در مرکز، و بولووِنس در جنوب تشکیل داده است. علاوه بر رود بزرگ مکونگ، که در مرزهای غربی لائوس روان است، رودخانه های متعدد دیگری در این کشور جریان دارند که همگی از ارتفاعات شرقی سرچشمه می گیرند و به رود مکونگ می ریزند؛ رودهای او، تا، کادینگ، بانگفایی و بانگهیانگ از آن جمله اند. کشور لائوس به هفده
استان تقسیم می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از وینتیان، پاکسِه، لوانگ پرابانگ، ساراوانه، ساواناخِت، سایابوری، و پونهونگ. اقلیم لائوس مونسونی و در سراسر سال بسیار گرم است و فصل بارندگی های شدید آن از اردیبهشت تا مهر به درازا می کشد. میانگین دمای شهر وینتیان در دی ماه۲۱.۱ درجۀ سانتی گراد و در تیرماه۲۷.۲ درجۀ سانتی گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۱,۷۱۵ میلی متر می رسد. تقریباً ۵۴ درصد (۱۲.۴میلیون هکتار) از اراضی لائوس را جنگل فراگرفته و فیل، ببر چیتا، خرس، بز کوهی، گراز، آهو، پستان داران کوچک و نیز خزندگانی چون مار و بزمجه و امثال آن حیات وحش این کشور را تشکیل داده اند.
اقتصاد. تقریباً سه چهارم از نیروی کار لائوس به کشاورزی اشتغال دارند و برنج، نیشکر، ذرت، سیب زمینی شیرین، کاساوا، آناناس، صیفی جات، و مرکبات از مهم ترین محصولات کشاورزی آن محسوب می شود؛ کشت تریاک، که در کنترل دولت قرار دارد، نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. گاو، گوسفند، گاومیش، خوک، بز، و ماکیان نیازهای دامی آن را تأمین می کنند. چوب های سخت جنگلی، که حجم آن به حدود ۵میلیون متر مکعب می رسد، و نیز ادویه و روغن های گیاهی بخشی از اقلام صادراتی این کشور را تشکیل می دهند. لائوس از نظر معادنی چون زغال سنگ، فلزات و سنگ های قیمتی نسبتاً غنی است و صنایع آن بیشتر بر تولید مواد اولیه، مواد شوینده، سیگار، نوشابه، و مواد پلاستیکی متمرکز است.
حکومت و سیاست. لائوس دارای نظام جمهوری خلق تک حزبی با یک نهاد قانون گذاری است. مجلس ملی کشور از ۱۰۹ عضو منتخب مردم تشکیل شده و دورۀ نمایندگی آنان پنج سال است. رئیس جمهور کشور را اعضای مجلس ملی برمی گزینند و هیچ حزبی در کشور جز حزب انقلابی خلق لائوس اجازۀ فعالیت سیاسی ندارد.
مردم و تاریخ. جمعیت لائوس حدود ۶,۲۳۰,۲۰۰ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به۲۶.۳ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۹/۱ درصد است و ۸۹ درصد از جمعیت آن را اقوام لائو (لائوسی) تشکیل می دهند. ۵۸ درصد از آنان از آیین بودا پیروی می کنند و ۷۳ درصدشان در روستاها به سر می برند و زبان رسمی آنان لائو است. میانگین امید به زندگی در لائوس ۵۳ سال است و ۴۷ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. نخستین گروه از اقوام لائو در قرن ۸م از چین جنوبی به این سرزمین وارد شدند و دولت پادشاهی لانخانگ (سرزمین ۱میلیون فیل) را در قرن ۱۴م تأسیس کردند. در قرن های بعد بارها مورد هجوم برمه ای ها، ویتنامی ها، و تایلندی ها قرار گرفت. این کشور در ۱۸۹۳، تحت الحمایگی فرانسه را پذیرفت و تا ۱۹۰۷ سراسر آن به تصرف فرانسه درآمد. ارتش ژاپن در جنگ جهانی دوم این سرزمین را اشغال کرد و در پایان جنگ (۱۹۴۵) زمزمه های استقلال خواهی و جدایی از فرانسه در این کشور آغاز شد و در ۱۹۴۷ با رهبری خاندان سلطنتی لوانگ پرابانگ اعلام استقلال کرد. دولت فرانسه در ۱۹۴۶ دوباره لائوس را اشغال کرد و دولت آن کشور را سرنگون ساخت و سرانجام نهضت های آزادی خواهانه و شورش های مردم لائوس در ۲۳ اکتبر ۱۹۵۳ دولت فرانسه را وادار کرد که استقلال کامل این کشور را به رسمیت بشناسد. چپ گراها در انتخابات ۱۹۵۸ به پیروزی رسیدند و دولت امریکا که از پیروزی کمونیست ها در هندوچین نگران بود، رودرروی آنان قرار گرفت و جنگ خونین لائوس و امریکا تا ۱۹۷۵ ادامه یافت و در آن سال دولت پادشاهی لائوس سرنگون شد و نظام جمهوری دموکراتیک خلق لائوس بر کشور حاکم گردید.
