[ویکی فقه] لابشرط قسمی در اصطلاح فلسفه ، در درجه اول، یکی از اعتبارات سه گانه ماهیت است و سپس در اصطلاح لابشرط و لابشرط قسمی، توسعه ایجاد شده، و این اصطلاح شامل هر مفهومی که به این نحو تصور می شود (اعم از ماهیت و غیر آن)، گشته است.
در واقع، بسیاری از فیلسوفان این اعتبارات سه گانه را مختص ماهیت مطرح کرده اند؛ اما عرفا این سه اعتبار را به وجود نیز سرایت داده اند که این کار موجب شده است که فیلسوفانی چون ملاصدرا و ملاهادی سبزواری نیز این اعتبارات را در مورد وجود نیز صادق بدانند و در مراتب هستی به " وجود لابشرط "، " وجود بشرط لا " و " وجود بشرط شیء " قائل شوند.
معنای ماهیت
در ابتدا لازم است معنای این واژه در مبحث ماهیت روشن شود: ماهیت را سه گونه می توان تصور نمود که اعتبارات ماهیت نامیده می شوند: "لابشرط"، "بشرط شیء"، "بشرط لا" و چون ماهیت لابشرط و بشرط لا، هریک به دو گونه قابل تصورند، باید اعتبارات ماهیت را پنج تا دانست.در اعتبار لابشرط از ماهیت ـ که ماهیت مطلقه نیز نامیده می شود ـ نه وجود چیزی با ماهیت در نظر گرفته می شود و نه عدم چیزی؛ یعنی در این اعتبار، بود یا نبود هیچ چیزی غیر از خود ماهیت، با ماهیت تصور نمی شود. زیرا عقل انسان، این قدرت را دارد که ماهیت را از هرآن چیزی که همراه آن است جدا کند و تنها خود ذات ماهیت را در نظر بگیرد و از امور دیگر صرف نظر کند. چون در این اعتبار از ماهیت، هیچ چیزی همراه خود ماهیت در نظر گرفته نمی شود، این ماهیت، هیچ شرط و قیدی ندارد که به این حالت بی قید و شرط بودن، اطلاق گفته می شود.
اقسام ماهیت لا بشرط
اما ماهیت لابشرط، به دو نحوه قابل تصور است: ۱) لابشرط قسمی: در این اعتبار از ماهیت لابشرط (یا مطلقه)، لابشرط بودن یا همان اطلاق (یعنی لحاظ نشدن هیچ چیز دیگری در تصور ماهیت)، شرط و قید ماهیت در نظر گرفته می شود. بدین ترتیب باید گفت ماهیت "لابشرط قسمی" هیچ شرط و قیدی ندارد، جز شرط و قید "اطلاق" و "لابشرط بودن"؛ ۲) لابشرط مقسمی: در این اعتبار از ماهیت لابشرط (یا مطلقه)، حتی لابشرط بودن یا اطلاق نیز شرط و قید ماهیت نیست. بدین ترتیب، باید گفت ماهیت "لابشرط مقسمی" از شرط و قیدی حتی شرط و قید "اطلاق" و "لابشرط بودن" نیز مبراست. چون لابشرط بودن ماهیت به معنی در نظر نگرفتن امور دیگر (حتی خود اطلاق) با ماهیت است نه به معنی آنکه در واقع هم آن امور، با آن ماهیت همراه نیستند، می توان امکان داشتن هر قید و شرطی را در مقام واقعیت، برای ماهیت لابشرط مقسمی روا دانست. لذا این ماهیت، همان کلی طبیعی و ماهیت بماهی هی است که در افراد خود (که دارای ویژگیها و قیود مختلفی هستند) تحقق دارد. از این رو باید گفت آن مفهومی که به اعتبارات ماهیت تقسیم می شود، همین ماهیت لابشرط مقسمی است.
← دلیل نام گذاری لابشرط
...
در واقع، بسیاری از فیلسوفان این اعتبارات سه گانه را مختص ماهیت مطرح کرده اند؛ اما عرفا این سه اعتبار را به وجود نیز سرایت داده اند که این کار موجب شده است که فیلسوفانی چون ملاصدرا و ملاهادی سبزواری نیز این اعتبارات را در مورد وجود نیز صادق بدانند و در مراتب هستی به " وجود لابشرط "، " وجود بشرط لا " و " وجود بشرط شیء " قائل شوند.
معنای ماهیت
در ابتدا لازم است معنای این واژه در مبحث ماهیت روشن شود: ماهیت را سه گونه می توان تصور نمود که اعتبارات ماهیت نامیده می شوند: "لابشرط"، "بشرط شیء"، "بشرط لا" و چون ماهیت لابشرط و بشرط لا، هریک به دو گونه قابل تصورند، باید اعتبارات ماهیت را پنج تا دانست.در اعتبار لابشرط از ماهیت ـ که ماهیت مطلقه نیز نامیده می شود ـ نه وجود چیزی با ماهیت در نظر گرفته می شود و نه عدم چیزی؛ یعنی در این اعتبار، بود یا نبود هیچ چیزی غیر از خود ماهیت، با ماهیت تصور نمی شود. زیرا عقل انسان، این قدرت را دارد که ماهیت را از هرآن چیزی که همراه آن است جدا کند و تنها خود ذات ماهیت را در نظر بگیرد و از امور دیگر صرف نظر کند. چون در این اعتبار از ماهیت، هیچ چیزی همراه خود ماهیت در نظر گرفته نمی شود، این ماهیت، هیچ شرط و قیدی ندارد که به این حالت بی قید و شرط بودن، اطلاق گفته می شود.
اقسام ماهیت لا بشرط
اما ماهیت لابشرط، به دو نحوه قابل تصور است: ۱) لابشرط قسمی: در این اعتبار از ماهیت لابشرط (یا مطلقه)، لابشرط بودن یا همان اطلاق (یعنی لحاظ نشدن هیچ چیز دیگری در تصور ماهیت)، شرط و قید ماهیت در نظر گرفته می شود. بدین ترتیب باید گفت ماهیت "لابشرط قسمی" هیچ شرط و قیدی ندارد، جز شرط و قید "اطلاق" و "لابشرط بودن"؛ ۲) لابشرط مقسمی: در این اعتبار از ماهیت لابشرط (یا مطلقه)، حتی لابشرط بودن یا اطلاق نیز شرط و قید ماهیت نیست. بدین ترتیب، باید گفت ماهیت "لابشرط مقسمی" از شرط و قیدی حتی شرط و قید "اطلاق" و "لابشرط بودن" نیز مبراست. چون لابشرط بودن ماهیت به معنی در نظر نگرفتن امور دیگر (حتی خود اطلاق) با ماهیت است نه به معنی آنکه در واقع هم آن امور، با آن ماهیت همراه نیستند، می توان امکان داشتن هر قید و شرطی را در مقام واقعیت، برای ماهیت لابشرط مقسمی روا دانست. لذا این ماهیت، همان کلی طبیعی و ماهیت بماهی هی است که در افراد خود (که دارای ویژگیها و قیود مختلفی هستند) تحقق دارد. از این رو باید گفت آن مفهومی که به اعتبارات ماهیت تقسیم می شود، همین ماهیت لابشرط مقسمی است.
← دلیل نام گذاری لابشرط
...
wikifeqh: لابشرط_قسمی