قِیْتاق
قوم قفقازی، از اقوام قدیمی داغستان، ساکن اراضی میان دارگین ها و طبرسران ها. این منطقه به نام آنان نامیده می شود و شامل دو بخش ساحلی و کوهستانی (قراقیتاق) است. قیتاق ها، پیش از اسلام پیرو مسیحیت ارمنی بودند و از جمله نخستین اقوام داغستانی اند که به دین اسلام گرویدند. با این همه، تا قرون ۸ـ۹ ق/۱۴ـ ۱۵م، هنوز جمعی از قیتاق ها پیرو کلیسای ارمنی باقی مانده بودند. قیتاق ها در قرون گذشته بسیار پرجمعیت بودند، اما امروزه، تعداد آنان به کمتر از ۱۵هزار نفر رسیده است و به همین خاطر آنان را در شمار دارگین ها قرار داده اند. زبان قیتاق ها از گویش های زبان دارگینی و از گروه زبان های شمال شرقی قفقاز است. اولین دولت قومی قیتاق، در طول قرن ۹ق/۱۵م شکل گرفت و در کمتر از یک قرن به یکی از سه دولت بزرگ داغستان تبدیل شد. حکام قیتاق، عنوان «اوسمی» داشتند و خود را از نسل فاتحان عرب می دانستند. مرکز اوسمی گری قیتاق در روستای باشلی قرار داشت. اوسمیان قیتاق، در عصر صفویه تابع ایران بودند و پس از سقوط آن دولت، گاهی به روسیه و زمانی به عثمانی متمایل بودند. نادرشاه بار دیگر اوسمیان قیتاق را به اطاعت درآورد، اما پس از قتل او، حکومت قیتاق، به امارتی مستقل تبدیل شد. ناحیۀ قیتاق پس از جنگ های اول ایران و روسیه و انعقاد قرارداد گلستان، به قلمرو روسیۀ تزاری پیوست. اوسمیان قیتاق در این جنگ ها از متحدان روسیه بودند. عادل خان، آخرین اوسمی موروثی قیتاق، در ۱۲۳۶ق/۱۸۲۱ از مقام خود برکنار شد و بخش ساحلی آن سرزمین تحت نظارت مستقیم دولت روسیه درآمد. قیتاق نیز نیم قرن بعد در ادارۀ مستقیم دولت روسیه قرار گرفت. نظام اوسمیگری قیتاق در ۱۲۶۰ق/۱۸۴۴م برافتاد.
قوم قفقازی، از اقوام قدیمی داغستان، ساکن اراضی میان دارگین ها و طبرسران ها. این منطقه به نام آنان نامیده می شود و شامل دو بخش ساحلی و کوهستانی (قراقیتاق) است. قیتاق ها، پیش از اسلام پیرو مسیحیت ارمنی بودند و از جمله نخستین اقوام داغستانی اند که به دین اسلام گرویدند. با این همه، تا قرون ۸ـ۹ ق/۱۴ـ ۱۵م، هنوز جمعی از قیتاق ها پیرو کلیسای ارمنی باقی مانده بودند. قیتاق ها در قرون گذشته بسیار پرجمعیت بودند، اما امروزه، تعداد آنان به کمتر از ۱۵هزار نفر رسیده است و به همین خاطر آنان را در شمار دارگین ها قرار داده اند. زبان قیتاق ها از گویش های زبان دارگینی و از گروه زبان های شمال شرقی قفقاز است. اولین دولت قومی قیتاق، در طول قرن ۹ق/۱۵م شکل گرفت و در کمتر از یک قرن به یکی از سه دولت بزرگ داغستان تبدیل شد. حکام قیتاق، عنوان «اوسمی» داشتند و خود را از نسل فاتحان عرب می دانستند. مرکز اوسمی گری قیتاق در روستای باشلی قرار داشت. اوسمیان قیتاق، در عصر صفویه تابع ایران بودند و پس از سقوط آن دولت، گاهی به روسیه و زمانی به عثمانی متمایل بودند. نادرشاه بار دیگر اوسمیان قیتاق را به اطاعت درآورد، اما پس از قتل او، حکومت قیتاق، به امارتی مستقل تبدیل شد. ناحیۀ قیتاق پس از جنگ های اول ایران و روسیه و انعقاد قرارداد گلستان، به قلمرو روسیۀ تزاری پیوست. اوسمیان قیتاق در این جنگ ها از متحدان روسیه بودند. عادل خان، آخرین اوسمی موروثی قیتاق، در ۱۲۳۶ق/۱۸۲۱ از مقام خود برکنار شد و بخش ساحلی آن سرزمین تحت نظارت مستقیم دولت روسیه درآمد. قیتاق نیز نیم قرن بعد در ادارۀ مستقیم دولت روسیه قرار گرفت. نظام اوسمیگری قیتاق در ۱۲۶۰ق/۱۸۴۴م برافتاد.
wikijoo: قیتاق