قیام جنگل

دانشنامه آزاد فارسی

از چپ به راست: میرصالح مظفرزاده، گاوک آلمانی (هوشنگ)، گاژانف (فرمانده قوای روس)، کارگاری قلی، میرزا، حسن الیانی (معین الرعایا)، کامران آقایف
از چپ به راست: میرصالح مظفرزاده، گاوک آلمانی (هوشنگ)، گاژانف (فرمانده قوای روس)، کارگاری قلی، میرزا، حسن الیانی (معین الرعایا)، کامران آقایف
از چپ به راست: میرصالح مظفرزاده، گاوک آلمانی (هوشنگ)، گاژانف (فرمانده قوای روس)، کارگاری قلی، میرزا، حسن الیانی (معین الرعایا)، کامران آقایف
از چپ به راست: میرصالح مظفرزاده، گاوک آلمانی (هوشنگ)، گاژانف (فرمانده قوای روس)، کارگاری قلی، میرزا، حسن الیانی (معین الرعایا)، کامران آقایف
از چپ به راست: میرصالح مظفرزاده، گاوک آلمانی (هوشنگ)، گاژانف (فرمانده قوای روس)، کارگاری قلی، میرزا، حسن الیانی (معین الرعایا)، کامران آقایف
جنبش سیاسی ـ نظامی گیلان، به رهبری میرزا کوچک جنگلی از ۱۲۹۳ تا ۱۳۰۰ش. به دنبال ناکامی هایی که در جریان مشروطه خواهی کشور پدید آمد، میرزا کوچک که زحمات فراوانی در پیروزی سیاسی و نظامی مشروطه کشیده بود، تهران را ترک کرد و به رشت رفت و «جمعیت اتحاد اسلام » را در آن جا تشکیل داد. مدتی در جنگل های گیلان مخفیانه زیست و به کمک یاران و هم فکرانش ، تشکیلاتی سیاسی ـ نظامی پدید آورد که گروه جنگل نام گرفت. آنان مرام سیاسی خود را چنین اعلام داشتند: «ما قبل از هر چیز طرفدار استقلال ایرانیم ، استقلالی به تمام معنی کلمه بدون اندک مداخلۀ هیچ دولت اجنبی ؛ اصلاحات اساسی مملکت و رفع فساد تشکیلات دولتی که هر چه بر سر ایران آمده از فساد تشکیلات است ؛ طرفدار یگانگی عموم مسلمانانیم ». جنگلی ها چند بار با نیروهای دولتی و نیروهای روسی مستقر در گیلان جنگیدند. این جنگ ها سبب شهرت روزافزون آن ها شد و رفته رفته نیروهای انقلابی از سراسر گیلان و حتی نقاط دیگر به آنان پیوستند و گروهی از اعضای اتحاد اسلام عثمانی و افسران آلمانی نیز به کمک آن ها شتافتند و به آموزش نظامی نیروهای جنگل پرداختند. پس از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه ، حکومت جدید شوروی ، به حمایت سیاسی و نظامی از جنبش جنگل پرداخت و دسته هایی از ارتش سرخ شوروی در تعقیب ضد انقلابیون روس وارد گیلان شدند. میرزا کوچک هم به رشت آمد و تشکیل «جمهوری موقت گیلان » را اعلام کرد و با ائتلاف ارتش سرخ و تعدادی از چپ گرایان ایرانی عضو حزب عدالت باکو، «شورای انقلاب » را تشکیل داد. اعضای حزب عدالت که به تدریج وارد گیلان شدند به اقدامات تندروانه و تبلیغات افراطی در منطقه پرداختند که با اعتراض میرزا روبه رو شد. آنان با استفاده از غیبت معترضانۀ میرزا، در ۹ مرداد ۱۲۹۹ برضد او کودتا کردند و دولت جدیدی تشکیل دادند. این اقدامات چپ روانه ، از حمایت فرماندۀ جدید ارتش سرخ در گیلان برخوردار بود. فعالیت های سیاسی و دیپلماتیک میرزا با رهبران شوروی سودی نبخشید و حتی به برخورد نظامی نیروهای جنگلی و ارتش سرخ در صومعه سرا انجامید. سرانجام با قطع تدریجی حمایت شوروی از دولت کودتا، رهبران کودتا و میرزا صلح کردند. پس از کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ش، دولت جدید شوروی که درصدد حل اختلافات خود با انگلستان بود، دولت کودتا را به رسمیت شناخت و از حمایت و کمک به جنبش جنگل خودداری ورزید. از سوی دیگر آتش اختلافات داخلی جنگلی ها، مجدداً شعله ور شد و به درگیری نظامی میان دو گروه منجر شد. با تسلیم خالو قربان ، از رهبران مخالف میرزا به رضاخان سردار سپه ، شهر رشت به دست نیروهای دولتی سقوط کرد. مذاکرات میان میرزا و رضاخان هم نتیجه ای دربرنداشت و از این رو نیروهای رضاخان به جنگل یورش بردند. جبهه های جنگل یکی پس از دیگری سقوط کرد و جنگلی ها دسته دسته به قوای دولتی تسلیم شدند و با مرگ میرزا در آذر ۱۳۰۰ ش ، جنبش جنگل عملاً پایان یافت . نیز ← میرزا_کوچک_جنگلی

پیشنهاد کاربران

بپرس