قیافه شناسی

قیافه شناسیعلم یا هنر ارزیابی شخصیت، برای پی بردن به خوی باطنی، سجایا و ضمیر اشخاص از روی رنگ و شکل ظاهری اندام ها و طرح و حالت چهره. قیافه شناسی قدمت نظری دیرینه دارد ولی فاقد شالودۀ علمی محرز است. در چین، هنر خواندن شخصیت و اقبال از چهره و دیگر خصوصیات جسمانی، دست کم به قرن ۳پ م برمی گردد. کهن ترین متن چینی در این زمینه به نام مائی، در هزارۀ اول میلادی تألیف شده است. متون سنتی دیگر پاپو تزو (ح ۱۴۰۰م) و قیچی طلایی (ح ۱۷۰۰) نام دارند، که دومی خلاصه ای از دو اثر اولی است. در طی سالیان، کف بینی و قیافه شناسی در خود چین به عنوان خرافات یا راه هایی برای کسب درآمد از جیب اشخاص ساده لوح مورد انتقاد بود و در قرن ۲۰، حکومت کمونیستی نیز به شدت به مقابله با آن ها پرداخت؛ با این همه هنوز اقبال عمومی را از دست نداده اند. هنر قیافه شناسی چینی بر این اصل اتکا دارد که بدن نمونۀ کوچکی از عالم و چهره نمونۀ کوچکی از بدن است. همچون در عالم هستی، خصوصیات جسمانی در گرو تعامل یین و یانگ است؛ آسمان و زمین و انسان مثلث متوازنی را تشکیل می دهند که منعکس کنندۀ هماهنگی یین و یانگ است. تعادل یین و یانگ در هر شخص براساس پنج عنصر آب، آتش، فلز، خاک و چوب تعریف می شود که منشأ هر صفتی هستند که در عالم یافت می شود. علاقۀ علمی به قیافه شناسی را نخستین بار یوهان لاواتر (۱۷۴۱ـ۱۸۰۴)، عارف سوئیسی، پدید آورد. چارلز داروین، طبیعی دان انگلیسی، در کتابی با نام بیان عواطف در انسان و حیوانات (۱۸۷۳) مدعی شد که تکامل اعضای بدن حیوانات با عواطف غالب آن ها ارتباط دارد. در قیافه شناسی ژاپنی (نینسو)، تا ۶۲ حالت مختلف چهره در نظر گرفته می شود. قیافه شناسی در فقه اسلامی، حکم جزمی به اثبات نسب یا نفی آن، با استناد به نشانه ها و تشابه ظاهری بین دو نفر است؛ مثلاً حکم جزمی کنند که الف، پسر ب است. به کسی که در این زمینه تبحر دارد، «قائف» گویند. انجام این کار، تصدیق چنین حکمی و تکسب به آن و ترتیب اثر دادن به آن حرام است، البته اگر این کار، فقط در حد اعتقاد شخصی به نسبت دو نفر باشد، حرام نیست. بعضی از اهل سنت قیافه شناسی را مطلق جایز دانستند و گفتند که پیامبر اکرم (ص) در قضاوت های خویش به احکام قیافه شناسان، استناد می کرده است.