قیاس مفصول

[ویکی فقه] قیاس مفصول، به معنای قیاس مرکب، بدون تصریح به نتایج قیاس های ما قبل آخر است.
قیاس مرکب (که از دو یا چند قیاس تشکیل شده) به "قیاس موصول" و "قیاس مفصول" تقسیم می گردد. در قیاس مفصول به غیر از نتیجه آخرین قیاس، به نتایج سایر قیاس هایی که در این زنجیره قرار دارند تصریح نمی شود؛ مانند: "هر (ا) (ب) است، و هر (ب) (ج) است، و هر (ج) (د) است، و هر (د) (ه) است، پس هر (ا) (ه) است". در این مثال، نتیجه قیاس مرکب از دو مقدمه اول، "هر (ا) (ج) است" می باشد که با مقدمه سوم، قیاس دوم را تشکیل می دهد و نتیجه آن "هر (ا) (د) است" می باشد که با مقدمه چهارم، قیاس سوم یعنی آخرین قیاس را تشکیل داده و نتیجه آن "هر (ا) (ه) است" می باشد که به آن تصریح شده است. و مانند: "هر انسانی حیوان است، و هر حیوانی رشد می کند، و هر رشد کننده ای جسم است، پس هر انسانی جسم است".
وجه تسمیه
دلیل نام گذاری این نوع قیاس به "مفصول" آن است که نتیجه هر قیاسی، غیر از قیاس آخر، از مقدمات خود جدا افتاده است. اما در قیاس موصول، نتیجه هر قیاسی، غیر از نتیجه قیاس آخر که مطلوب نهایی است، دو بار ذکر شده است؛ یک بار به عنوان نتیجه قیاس، و بار دیگر به عنوان مقدمه (صغرا یا کبرای) قیاس دیگر. مثال: "هر انسانی حیوان است، و هر حیوانی رشد می کند، پس هر انسانی رشد می کند. و هر انسانی رشد می کند، و هر رشد کننده ای جسم است، پس هر انسانی جسم است". دلیل نام گذاری این نوع قیاس به "موصول" آن است که نتیجه هر قیاسی متصل به مقدمات آن است.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • خوانساری، محمد، منطق صوری.• شیرازی، قطب الدین، درة التاج (منطق).• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.• شهاب الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات.• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.• ابوالبرکات ابن ملکا، هبه الله بن علی، الکتاب المعتبر فی الحکمة.• مظفر، محمدرضا، المنطق.
...