قیاس فراسی

[ویکی فقه] قیاس فراسی، به معنای نوعی قیاس ضمیر مبتنی بر تشابه بدنی و انتقال از یک لازم به لازم دیگر است.
علم فراست یا قیافه شناسی علمی است که به وسیله آن می توان از طریق رنگ و شکل و هیئت اعضای ظاهری، خُلق باطنی و صفات روحی مردم را شناخت. احکامی که در این علم ثابت می شود همگی به وسیله ی قیاس فراست صورت می گیرد. قیاس فراست یا قیاس فراسی، برهان انّی است که در آن از وجود یک لازم به وجود لازم دیگری حکم می شود، و واسطه ثبوت حکم همان هیئت بدنی می باشد. بنابراین، پیش فرض قیاس فراسی این است که هیات بدنی و خُلقیاتی که تابع افعال نفسانی هستند هر دو معلول امزجه و احوال ترکیب ابدان می باشند. و باید معلوم باشد که کدام انفعال نفسانی با کدام انفعال بدنی و هیات بدنی مصاحبت دارد.
دیدگاه ابن سینا
ابن سینا در منطق شفا قیاس فراست را از زمره "قیاسات تمثیلی" دانسته است. (انّ قیاس الفراسة من القیاسات التمثیلیة العلامیة).
دیدگاه محقق طوسی
محقق طوسی هم در اساس الاقتباس می گوید: قیاس فراسی به صورت، بر هیات تمثیل بُوَد و به ماده از مواد دلیل و علامت. و با توجه به این که قیاس و استقرا و تمثیل قسیم همدیگر هستند این سوال پیش می آید که چگونه یک دلیل می تواند هم نام قیاس به خود گیرد و هم نام تمثیل؟محقق طوسی توضیح می دهد که در قیاس فراسی از هیات بدنی بر خُلق نفسانی دلیل سازند، و انتقال از یک معلول بر معلول دیگر، استدلال از ملزوم به لازم است و به همین جهت قیاس فراسی شبیه قیاس دلیل و علامت است ولی در مقام تالیف، بر هیات تمثیل ایراد می شود؛ مثلاً گویند: فلان کس را اعالی بدن عظیم تر است مانند شیر، پس او نیز شجاع باشد. و در ادامه تصریح می کند که: "از جهت ایضاح حال کبرا بر هیات تمثیل ایراد کنند". مثالی که ایشان آورده است در قالب قیاس ضمیر (از نوع دلیل و علامت) است اما در صغرا فلان کس به شیر تشبیه شده تا نشان دهد که ماهیت واقعی این استدلال به تمثیل برمی گردد.
دیدگاه مشکوةالدینی
...