[ویکی فقه] قیاس صادق، یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای قیاس مؤلَّف از مقدمات صادق است.
هرگاه مقدمات یک قیاس، صادق باشد آن قیاس را قیاس صادق می گوییم، و نتیجه حاصل از قیاس صادق، الزاماً صادق است. اما اگر مقدمات قیاس، کاذب باشد قیاس هم کاذب خواهد بود. البته باید توجه داشت که تلازمی بین کذب قیاس و کذب نتیجه وجود ندارد (به خلاف صدق قیاس که مستلزم صدق نتیجه است) بلکه نتیجه قیاس کاذب می تواند صادق و یا کاذب باشد؛ چرا که نتیجه، لازم اعم مقدمات است. لذا بسیار باشد که قیاس کاذب باشد ولی نتیجه صادق؛ البته نه بر آن وجه که صدق آن نتیجه مستفاد از آن قیاس باشد، بلکه از آن رو که نتیجه در نفس الامر صادق است مانند: "کل انسان حجر، و کل حجر حساس" که نتیجه آن یعنی: "کل انسان حساس" صادق است با آنکه هر دو مقدمه کاذب است.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
۱. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۲۹۷.
...
هرگاه مقدمات یک قیاس، صادق باشد آن قیاس را قیاس صادق می گوییم، و نتیجه حاصل از قیاس صادق، الزاماً صادق است. اما اگر مقدمات قیاس، کاذب باشد قیاس هم کاذب خواهد بود. البته باید توجه داشت که تلازمی بین کذب قیاس و کذب نتیجه وجود ندارد (به خلاف صدق قیاس که مستلزم صدق نتیجه است) بلکه نتیجه قیاس کاذب می تواند صادق و یا کاذب باشد؛ چرا که نتیجه، لازم اعم مقدمات است. لذا بسیار باشد که قیاس کاذب باشد ولی نتیجه صادق؛ البته نه بر آن وجه که صدق آن نتیجه مستفاد از آن قیاس باشد، بلکه از آن رو که نتیجه در نفس الامر صادق است مانند: "کل انسان حجر، و کل حجر حساس" که نتیجه آن یعنی: "کل انسان حساس" صادق است با آنکه هر دو مقدمه کاذب است.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
۱. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۲۹۷.
...
wikifeqh: قیاس_صادق