قیاس اقترانی مرکب از متصله و حملیه

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] قیاس اقترانی مرکب از متصله و حملیه، به معنای قیاس اقترانی مرکب از صغرای شرطیه متصله و کبرای حملیه است.
قیاس اقترانی مرکب از متصله و حملیه، از اقسام قیاس اقترانی شرطی، و عبارت است از قیاسی که صغرای آن متصله و کبرای آن حملیه باشد. نتیجه این قیاس، یک شرطیه متصله دارای دو جزء است: یکی از آن دو، جزء فاقد وجه اشتراک (از قضیه شرطیه متصله) است، و جزء دیگر، نتیجه تالیف بین جزء مشتمل بر وجه اشتراک با قضیه حملیه است. در این قیاس، جزء مکرّر (حد وسط) در کبرا، می تواند مقدم قضیه شرطیه، یا تالیِ آن باشد:
وجه اشتراک در مقدم متصله
اگر وجه مشترک در مقدم متصله باشد، مقدم نتیجه، حاصل تالیف بین مقدم متصله با حملیه خواهد بود. قیاسات این نوع (که وجه اشتراک در مقدم متصله است) بر دو صنف است: ۱. تالیف کبرا با مقدم صغرا مقتضی انتاج مقدم نتیجه باشد. نتایج این صنف همیشه به صورت متصله جزئیه است. مانند: "کلما کان کل (ج) (ب) ف: (ه) (ز)، و کل (ب) (ا). ینتج: قد یکون اذا کان (ج) (ا) ف: (ه) (ز) ". ۲. تالیف کبرا با مقدم نتیجه مقتضی انتاج مقدم صغرا باشد. نتایج این صنف همیشه به صورت متصله کلیه است. مانند: "کلما کان کل (ج) (ب) ف: (ه) (ز)، و کل (ا) (ب). ینتج: کلما کان کل (ج) (ا) ف: (ه) (ز) ". مثال (از قیاس شکل سوم): "هرگاه چیزی از اجزا ترکیب یافته باشد فانی خواهد بود، و بعضی از چیزهایی که از اجزا ترکیب یافته انسان هستند. پس: گاهی بعضی از چیزهایی که فانی باشند انسان خواهند بود".
وجه اشتراک در تالی متصله
نتیجه این قیاس، شرطیه متصله ای است که مقدم آن، همان مقدم شرطیه متصله (صغرا) است، و تالیِ نتیجه، نتیجه ای است که از حملیه و تالیِ متصله بر تقدیر انفراد (که به عنوان یک حملیه فرض شود) حاصل می شود.مانند: "کلما کان (ه) (ز) فکل: (ج) (ب)، و کل (ب) (ا). ینتج: کلما کان (ه) (ز) ف: (ج) (ا) ". و اگر به جای "کلما کان"، "قد یکون اذا کان" بود در نتیجه هم همان تغییر صورت می گرفت. مثال (از قیاس شکل دوم): "هر گاه چیزی فانی باشد مرکب از اجزا خواهد بود، و هیچ روح انسانی از اجزا ترکیب نیافته است. پس: هیچ گاه اگر چیزی فانی باشد روح انسان نخواهد بود".
مستندات مقاله
...

پیشنهاد کاربران

بپرس