[ویکی فقه] قیاس اقترانی مرکب از دو متصله، به معنای قیاس اقترانی مشتمل بر دو قضیه شرطیه متصله است.
قیاس اقترانی مرکب از دو متصله، قیاسی است که هر دو مقدمه قیاس، قضیه شرطیه متصله باشد.
اقسام این ترکیب
این قیاس بر سه گونه است: اول این که مقدمات قیاس در جزء تام با هم اشتراک داشته باشند و دوم آن که در جزء غیر تام مشترک باشند و سوم آن که وجه مشترک، جزء تام در یک مقدمه و جزء غیر تام در مقدمه دیگر باشد.
← قسم اول
نتیجه قیاس مرکب از دو متصله به لحاظ لزومی یا اتفاقی بودن؛ قضیه شرطیه متصله، یا لزومی است یا اتفاقی. و شرطیه لزومی یا به نحو لزوم حقیقی است یا لزوم لفظی. بر این اساس ترکیبات مختلفی قابل تصور است که برخی از آنها را بیان می کنیم:۱. نتیجه قیاس اقترانی مرکب از دو لزومی حقیقی (که مشتمل بر وضع محالی نیستند)، لزومی حقیقی خواهد بود مگر در مواردی که بیان انتاج، مبتنی بر عکس موجبه است که در این موارد بنا بر قولی که عکس قضیه لزومی را استصحابی می داند، نتیجه قیاس، استصحابی خواهد بود.۲. نتیجه قیاس اقترانی مرکب از دو لزومی لفظی، می تواند لزومی حقیقی و یا لزومی لفظی باشد. مثلا در دو ترکیب: "اگر انسان صهال بُوَد حیوان بُوَد، و اگر انسان حیوان بُوَد حساس بُوَد" و "اگر انسان صهال بُوَد فَرَس بُوَد، و اگر انسان فرس بُوَد حیوان بُوَد"، از آنجا که اصغر مشتمل بر وضع محالی است، در شکل اول و دوم نتیجه لزومی حقیقی نخواهد داشت. اما در شکل سوم و چهارم امکان انتاج نتیجه لزومی حقیقی وجود دارد؛ زیرا وضع محال، در نتیجه ساقط می شود. مانند: "اگر انسان فرس بُوَد حیوان بُوَد، و اگر انسان فرس بُوَد ماشی بُوَد".۳. قیاس اقترانی مرکب از صغرای لزومی لفظی و کبرای اتفاقی، منتج نیست؛ نه به نحو لزومی و نه اتفاقی. مانند: "اگر پنج زوج باشد عدد است، و اگر پنج عدد باشد انسان ناطق است".۴. قیاس اقترانی مرکب از صغرای اتفاقی و کبرای لزومی لفظی، در شکل اول می تواند منتج باشد.۵. قیاس اقترانی مرکب از اتفاقیِ بسیط یا اتفاقی مختلط با لزومی حقیقی می تواند نتیجه لزومی حقیقی و یا اتفاقی داشته باشد. مانند: " اگر انسان حیوان باشد حساس است، و اگر انسان حساس باشد حمار ناهق است" و "اگر آفتاب طالع باشد بخارات متصاعد می شود، و اگر بخارات متصاعد شود کواکب مخفی می شوند".۶. نتیجه قیاس اقترانی مرکب از دو اتفاقیِ، گاهی لزومی است و گاهی اتفاقی. مانند: "اگر انسان ناطق است غراب ناعق است، و اگر غراب ناعق است حمار ناهق است" و "اگر انسان ناطق است غراب ناعق است، و اگر غراب ناعق است انسان حیوان است".
مستندات مقاله
...
قیاس اقترانی مرکب از دو متصله، قیاسی است که هر دو مقدمه قیاس، قضیه شرطیه متصله باشد.
اقسام این ترکیب
این قیاس بر سه گونه است: اول این که مقدمات قیاس در جزء تام با هم اشتراک داشته باشند و دوم آن که در جزء غیر تام مشترک باشند و سوم آن که وجه مشترک، جزء تام در یک مقدمه و جزء غیر تام در مقدمه دیگر باشد.
← قسم اول
نتیجه قیاس مرکب از دو متصله به لحاظ لزومی یا اتفاقی بودن؛ قضیه شرطیه متصله، یا لزومی است یا اتفاقی. و شرطیه لزومی یا به نحو لزوم حقیقی است یا لزوم لفظی. بر این اساس ترکیبات مختلفی قابل تصور است که برخی از آنها را بیان می کنیم:۱. نتیجه قیاس اقترانی مرکب از دو لزومی حقیقی (که مشتمل بر وضع محالی نیستند)، لزومی حقیقی خواهد بود مگر در مواردی که بیان انتاج، مبتنی بر عکس موجبه است که در این موارد بنا بر قولی که عکس قضیه لزومی را استصحابی می داند، نتیجه قیاس، استصحابی خواهد بود.۲. نتیجه قیاس اقترانی مرکب از دو لزومی لفظی، می تواند لزومی حقیقی و یا لزومی لفظی باشد. مثلا در دو ترکیب: "اگر انسان صهال بُوَد حیوان بُوَد، و اگر انسان حیوان بُوَد حساس بُوَد" و "اگر انسان صهال بُوَد فَرَس بُوَد، و اگر انسان فرس بُوَد حیوان بُوَد"، از آنجا که اصغر مشتمل بر وضع محالی است، در شکل اول و دوم نتیجه لزومی حقیقی نخواهد داشت. اما در شکل سوم و چهارم امکان انتاج نتیجه لزومی حقیقی وجود دارد؛ زیرا وضع محال، در نتیجه ساقط می شود. مانند: "اگر انسان فرس بُوَد حیوان بُوَد، و اگر انسان فرس بُوَد ماشی بُوَد".۳. قیاس اقترانی مرکب از صغرای لزومی لفظی و کبرای اتفاقی، منتج نیست؛ نه به نحو لزومی و نه اتفاقی. مانند: "اگر پنج زوج باشد عدد است، و اگر پنج عدد باشد انسان ناطق است".۴. قیاس اقترانی مرکب از صغرای اتفاقی و کبرای لزومی لفظی، در شکل اول می تواند منتج باشد.۵. قیاس اقترانی مرکب از اتفاقیِ بسیط یا اتفاقی مختلط با لزومی حقیقی می تواند نتیجه لزومی حقیقی و یا اتفاقی داشته باشد. مانند: " اگر انسان حیوان باشد حساس است، و اگر انسان حساس باشد حمار ناهق است" و "اگر آفتاب طالع باشد بخارات متصاعد می شود، و اگر بخارات متصاعد شود کواکب مخفی می شوند".۶. نتیجه قیاس اقترانی مرکب از دو اتفاقیِ، گاهی لزومی است و گاهی اتفاقی. مانند: "اگر انسان ناطق است غراب ناعق است، و اگر غراب ناعق است حمار ناهق است" و "اگر انسان ناطق است غراب ناعق است، و اگر غراب ناعق است انسان حیوان است".
مستندات مقاله
...
wikifeqh: قیاس_مرکب_از_دو_متصله