قیاس اقترانی مرکب از حملیه و متصله

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] قیاس اقترانی مرکب از حملیه و متصله، به معنای قیاس اقترانی مرکب از صغرای حملیه و کبرای شرطیه متصله است.
قیاس اقترانی مرکب از حملیه و متصله، از اقسام قیاس اقترانی شرطی، و عبارت است از قیاسی که صغرای آن حملیه و کبرای آن متصله باشد. نتیجه این قیاس، یک شرطیه متصله دارای دو جزء است: یکی از آن دو، جزء فاقد وجه اشتراک (از قضیه شرطیه متصله) است، و جزء دیگر، نتیجه تالیف بین جزء مشتمل بر وجه اشتراک با قضیه حملیه است.
وجه اشتراک در مقدم متصله
در این قیاس، جزء مکرّر (حد وسط) در کبرا، می تواند مقدم قضیه شرطیه، یا تالیِ آن باشد:اگر وجه مشترک در مقدم متصله باشد، مقدم نتیجه، حاصل تالیف بین مقدم متصله با حملیه خواهد بود. مثال (از قیاس شکل اول): "اردیبهشت از بهار است، و هرگاه بهار باشد، گل ها شکفته خواهد شد، پس هرگاه اردیبهشت باشد گل ها شکفته خواهد بود". قیاسات این نوع (که وجه اشتراک در مقدم متصله است) بر دو صنف است:۱. تالیف صغرا با مقدم کبرا مقتضی انتاج مقدم نتیجه باشد. نتایج این صنف همیشه به صورت متصله جزئیه است. مانند: "کل (ج) (ب)، و کلما کان کل (ب) (ا) ف: (ه) (ز). ینتج: قد یکون اذا کان کل (ج) (ا) ف: (ه) (ز)".۲. تالیف صغرا با مقدم نتیجه مقتضی انتاج مقدم کبرا باشد. نتایج این صنف همیشه به صورت متصله کلیه است. مانند: "کل (ج) (ب)، و کلما کان بعض (ب) (ا) ف: (ه) (ز). ینتج: کلما کان کل (ج) (ا) ف: (ه) (ز)".و البته اگر کبرا جزئیه باشد منتج نخواهد بود زیرا مقدم کبرا که لازم مقدم نتیجه است می تواند اعم از مقدم نتیجه باشد، و در نتیجه، آن بعض از مقدم کبرا که مستلزم (ه) (ز) است می تواند غیر از آن بعض باشد که لازم مقدم نتیجه است.
وجه اشتراک در تالی متصله
اگر وجه مشترک، در تالی متصله باشد مقدم نتیجه، همان مقدم شرطیه متصله (کبرا) است، و تالیِ نتیجه، نتیجه ای است که از حملیه و تالیِ متصله بر تقدیر انفراد (که به عنوان یک حملیه فرض شود) حاصل می شود. مانند: "کل (ج) (ب)، و کلما کان (ه) (ز) فکل: (ب) (ا). ینتج: کلما کان (ه) (ز) فکل: (ج) (ا)". و اگر به جای "کلما کان"، "قد یکون اذا کان" بود در نتیجه هم همان تغییر صورت می گرفت.مثال (از قیاس شکل دوم): "زمستان هوا معتدل نیست، و هرگاه گل ها شکفته باشد هوا معتدل بوده است، پس بعضی از اوقاتی که زمستان باشد گل ها شکفته نخواهد بود".
مستندات مقاله
...

پیشنهاد کاربران

بپرس