قیاس ادنی

[ویکی فقه] کمتر بودن وضوح یا تحقق «علّت» در « فرع » قیاس فقهی ، قیاس ادنی نامیده شده است.
قیاس ادنی، به قیاسی گفته می شود: که تحقق علت در فرع انطباق عنوان علت بر فرع از تحقق آن در اصل ضعیف تر و یا دارای وضوح کمتری است، مانند این که مجتهدی علت حرمت ربا را در گندم «طعام بودن» آن بداند و سپس بگوید: سیب نیز یک نوع طعام به شمار می آید پس ربا در آن نیز حرام است. در این قیاس، طعام بودن گندم روشن است، اما طعام بودن سیب خیلی روشن نیست.
نکته
در این که در قیاس ادنی، ملاک ادون بودن چیست، اختلاف وجود دارد:۱. بعضی علت ادون بودن را در قوت و ضعف علت می دانند، و چون تحقق علت در فرع از تحقق آن در اصل ضعیف تر است، به آن قیاس ادون می گویند؛۲. برخی نیز دلیل ادون بودن را در حکم می دانند؛ به این بیان که ارتباط حکم با فرع کمتر از ارتباط آن با اصل است؛ ۳. عده ای هم علت ادون بودن را در این می دانند که حکم در فرع فقط بنا بر یک احتمال که در علت داده شده، ثابت است، اما حکم در اصل بنا بر تمامی احتمالاتی که در مذاهب مختلف داده شده، ثابت است؛ برای مثال، علت تحریم ربا را در مذاهب مختلف طعام بودن یا مکیل بودن یا قابل ذخیره بودن و غیره دانسته اند که تمامی آنها در گندم وجود دارد، اما در سیب فقط طعام بودن آن مطرح است و بقیه احتمالات علت، وجود ندارد.