قوشمه به زبان ترکی یعنی مخلوط همچنین قُمشِه نیز نوشته می شود، از سازهای بادی و محلی شمال خراسان می باشد. این ساز از دو استخوان متصل به طول ۲۰ سانتیمتر که در کنار هم چسبیده اند، تشکیل شده است. [ ۱] قشمه دارای هفت، شش یا پنج سوراخ در روی ساز می باشد و فاقد سوراخ پشتی است. کامل ترین نوع آن قوشمهٔ هفت سوراخ است که با دارایی یک اکتاو کامل، می تواند هفت نت اصلی را بنوازد.
مردمان شمال خراسان، از این ساز در مجالس شادی و رقص خود استفاده می کنند. [ ۲] [ ۳] در مرکز و غرب خراسان ( سبزوار و کاشمر ) به این ساز «دو نیه» می گویند. این ساز به نام های «دوسازه» و «جفتی» نیز شناخته می شود. بهترین نوازندگان قوشمه در شمال خراسان و بهترین سازندگان ساز و سرساز در سبزوار قرار دارند. ساز قشمه به ساز «نی انبان» در جنوب شباهت دارد.
جنس اصلی این ساز از استخوان بال عقاب، قوش یا پرندگان شکاری درشت جثه می باشد ( استخوان کرکس به علت بزرگی بیش از حد برای این کار مناسب نیست ) . عده ای نیز با استخوان درنا این ساز را می سازند. بدین شکل که استخوان سر بال جسد تلف شدهٔ حیوان را که جدا کرده و بعد از پرداخت و آماده سازی، سوراخ می کنند و دو استخوان را با چسب یا موم و عسل به هم می چسبانند و با سیم مسی فاصلهٔ بین سوراخ ها را تزیین می کنند. عده ای از سازگرها معتقدند استفاده از چسب زنگ صدای ساز را می گیرد و مناسب نیست.
سازنده های قوشمه آن را با مته ای مخصوص سوراخ می کنند و بسیار مهم است که سوراخ ها کاملاً روبروی هم و هم اندازه و در تناسب با اندازهٔ استخوان باشد. قشمه هایی که در مرحله ساخت سوراخ های کوچک داشته باشند صدای خفه ای دارند و پرتاب صدا ندارند. از طرفی اگر سوراخ ها بیش از حد بزرگ باشد صدا ضعیف و کم حال می شود. مهم ترین نکته روبروی هم بودن دقیق سوراخ ها است که در صورتی که روبروی هم نباشد باعث خروجی صدای اضافه و فالش زدن ساز می شود.
قدیمی ها بر این باور بودند که برای ساخت قشمه باید عقاب مرده پیدا کرد و اگر حیوان را به قصد ساخت قشمه شکار کنی، گناه فراوانی دارد و آن ساز خیر نخواهد داشت. متأسفانه تعداد عقاب هایی که در طول سال های متوالی در خراسان فقط به قصد ساخت قوشمه شکار شده اند، کم نبوده است.
از آنجا که پیدا کردن قوشمه استخوانی کار ساده ای نیست و قیمت بالایی دارد و در مقابل ضربه و افتادن بسیار شکننده و آسیب پذیر است، عده ای این ساز را با نی، لوله مسی، آلمینیوم و پلاستیک هم ساخته اند. اما طبق نظر اساتید بهترین صدادهی قشمه در نوع استخوان آن است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفمردمان شمال خراسان، از این ساز در مجالس شادی و رقص خود استفاده می کنند. [ ۲] [ ۳] در مرکز و غرب خراسان ( سبزوار و کاشمر ) به این ساز «دو نیه» می گویند. این ساز به نام های «دوسازه» و «جفتی» نیز شناخته می شود. بهترین نوازندگان قوشمه در شمال خراسان و بهترین سازندگان ساز و سرساز در سبزوار قرار دارند. ساز قشمه به ساز «نی انبان» در جنوب شباهت دارد.
جنس اصلی این ساز از استخوان بال عقاب، قوش یا پرندگان شکاری درشت جثه می باشد ( استخوان کرکس به علت بزرگی بیش از حد برای این کار مناسب نیست ) . عده ای نیز با استخوان درنا این ساز را می سازند. بدین شکل که استخوان سر بال جسد تلف شدهٔ حیوان را که جدا کرده و بعد از پرداخت و آماده سازی، سوراخ می کنند و دو استخوان را با چسب یا موم و عسل به هم می چسبانند و با سیم مسی فاصلهٔ بین سوراخ ها را تزیین می کنند. عده ای از سازگرها معتقدند استفاده از چسب زنگ صدای ساز را می گیرد و مناسب نیست.
سازنده های قوشمه آن را با مته ای مخصوص سوراخ می کنند و بسیار مهم است که سوراخ ها کاملاً روبروی هم و هم اندازه و در تناسب با اندازهٔ استخوان باشد. قشمه هایی که در مرحله ساخت سوراخ های کوچک داشته باشند صدای خفه ای دارند و پرتاب صدا ندارند. از طرفی اگر سوراخ ها بیش از حد بزرگ باشد صدا ضعیف و کم حال می شود. مهم ترین نکته روبروی هم بودن دقیق سوراخ ها است که در صورتی که روبروی هم نباشد باعث خروجی صدای اضافه و فالش زدن ساز می شود.
قدیمی ها بر این باور بودند که برای ساخت قشمه باید عقاب مرده پیدا کرد و اگر حیوان را به قصد ساخت قشمه شکار کنی، گناه فراوانی دارد و آن ساز خیر نخواهد داشت. متأسفانه تعداد عقاب هایی که در طول سال های متوالی در خراسان فقط به قصد ساخت قوشمه شکار شده اند، کم نبوده است.
از آنجا که پیدا کردن قوشمه استخوانی کار ساده ای نیست و قیمت بالایی دارد و در مقابل ضربه و افتادن بسیار شکننده و آسیب پذیر است، عده ای این ساز را با نی، لوله مسی، آلمینیوم و پلاستیک هم ساخته اند. اما طبق نظر اساتید بهترین صدادهی قشمه در نوع استخوان آن است.
wiki: قوشمه