قَوام السّلطنه، خیابان
حد فاصل خیابان های امام خمینی و جمهوری اسلامی در تهران. در اواخر دورۀ قاجار قسمت جنوبی خیابان به سبب مجاورت با میدان مشق نظامی ها، خیابان مشق نامیده می شد و قسمت شمالی آن به خیابان اتابک معروف بود. پس از احداث باغ و عمارت احمد قوام (قوام السلطنه) در اواخر دورۀ قاجار در آن، به نام او شهرت یافت، ولی حد فاصل خیابان جمهوی اسلامی امروز تا سفارت روسیه همچنان با نام اتابک خوانده می شود. این قسمت پس از برگزاری کنفرانس تهران، در جنگ جهانی دوم به نام یوسیف استالین نام گذاری شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به یاد قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ش، قسمتی از آن، تا خیابان جمهوری، خیابان ۳۰تیر، و قسمت بعدی، که سفارت روسیه در آن واقع است، میرزا کوچک خان نام گرفت. قوام السلطنه خیابانی زردشتی نشین و ارمنی نشین بوده است. در ۱۲۹۳ق، در دورۀ ناصرالدین شاه قاجار، در حدود کوچۀ انتخابیه، که از یک خاندان اشرافی نام گرفته است، هیئت تبلیغی مذهبی امریکایی، یک کلیسا و دو مدرسۀ دخترانه و پسرانه ساخت. آن کلیسا با نام کلیسای انجیلی پطرس مقدس در کنار کلیسای انجیلی ایران (تهران) یا گریگوریان ارامنه واقع شده و کتابخانۀ آن با هشتی زیبای کاشی کاری اش، به یک خانۀ مسکونی تبدیل شده است. در اواخر دورۀ قاجار، دبیرستان دخترانۀ کوشش مریم و پسرانۀ کوشش داویدیان در خیابان قوام السلطنه تأسیس شدند و دبیرستان کوشش داویدیان سالن تئاتر داشت. تئاتر سیروس در کوچۀ شاهرخ و دفتر مجلۀ نسوان در خیابان قوام السلطنه بودند. در سال های پایانی دورۀ قاجار، نخستین دارالمعلمین ایران در جای مدرسۀ آلمانی ها در خیابان قوام السلطنه تأسیس شد. در خیابان قوام السلطنه کلیسای دیگری با نام مریم مقدس نیز هست که دبیرستان پسرانۀ فیروز بهرام و آتشکدۀ زردشتیان از دورۀ سلطنت رضاشاه پهلوی روبه روی آن قرار دارند. باشگاه افسران در نبش خیابان قوام السلطنه و سرگرد سخایی قرار دارد که اکنون یکی از ساختمان های وزارت امور خارجه است و در اوایل دورۀ پهلوی ساخته شده است. در کوچۀ زردشتیان خیابان قوام السلطنه، باشگاه زردشتیان با نام تالار خسروی، سازمان زنان و کانون دانشجویان زردشتی، کتابخانۀ اردشیر یگانگی و خانۀ قدیمی گشتاسب پارسی فیروزگر، مؤسس بیمارستان فیروزگر، قرار دارند. اولین موزۀ دولتی ایران با نام موزۀ ایران باستان و کتابخانۀ ملی ایران در دورۀ رضاشاه در ابتدای خیابان قوام السلطنه تأسیس شدند. ساختمان سازمان خدمات شاهنشاهی و چاپخانۀ افست در خیابان قوام السلطنه، روبه روی کتابخانۀ ملی بود و به جای آن اکنون ساختمان وزارت آموزش و پرورش ساخته شده است. خانۀ قوام السلطنه در اوایل دهۀ ۱۳۳۰، به دولت مصر برای تأسیس سفارت فروخته شد. در ۱۳۵۵، وزارت فرهنگ و هنر، خانه را از بانک بازرگانی که مالک آن شده بود، خریداری و به موزۀ آبگینه و سفالینه های ایران تبدیل کرد. امروزه مؤسسۀ سینمایی فارابی نیز در کنار موزۀ آبگینه به فعالیت پرداخته است. روبه روی موزۀ آبگینه، کافۀ ریویرا پاتوق گروهی از روشنفکران دهه های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ بود. از دیگر کوچه های مهم خیابان قوام السلطنه می توان از نوبهار، سیمی و ایروان نام برد. قوام السلطنه از طریق محوطۀ باغ های قدیم و خیابان کوشک مصری، همچنین خیابان سرگرد سخایی به خیابان فردوسی مرتبط می شود.
حد فاصل خیابان های امام خمینی و جمهوری اسلامی در تهران. در اواخر دورۀ قاجار قسمت جنوبی خیابان به سبب مجاورت با میدان مشق نظامی ها، خیابان مشق نامیده می شد و قسمت شمالی آن به خیابان اتابک معروف بود. پس از احداث باغ و عمارت احمد قوام (قوام السلطنه) در اواخر دورۀ قاجار در آن، به نام او شهرت یافت، ولی حد فاصل خیابان جمهوی اسلامی امروز تا سفارت روسیه همچنان با نام اتابک خوانده می شود. این قسمت پس از برگزاری کنفرانس تهران، در جنگ جهانی دوم به نام یوسیف استالین نام گذاری شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به یاد قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ش، قسمتی از آن، تا خیابان جمهوری، خیابان ۳۰تیر، و قسمت بعدی، که سفارت روسیه در آن واقع است، میرزا کوچک خان نام گرفت. قوام السلطنه خیابانی زردشتی نشین و ارمنی نشین بوده است. در ۱۲۹۳ق، در دورۀ ناصرالدین شاه قاجار، در حدود کوچۀ انتخابیه، که از یک خاندان اشرافی نام گرفته است، هیئت تبلیغی مذهبی امریکایی، یک کلیسا و دو مدرسۀ دخترانه و پسرانه ساخت. آن کلیسا با نام کلیسای انجیلی پطرس مقدس در کنار کلیسای انجیلی ایران (تهران) یا گریگوریان ارامنه واقع شده و کتابخانۀ آن با هشتی زیبای کاشی کاری اش، به یک خانۀ مسکونی تبدیل شده است. در اواخر دورۀ قاجار، دبیرستان دخترانۀ کوشش مریم و پسرانۀ کوشش داویدیان در خیابان قوام السلطنه تأسیس شدند و دبیرستان کوشش داویدیان سالن تئاتر داشت. تئاتر سیروس در کوچۀ شاهرخ و دفتر مجلۀ نسوان در خیابان قوام السلطنه بودند. در سال های پایانی دورۀ قاجار، نخستین دارالمعلمین ایران در جای مدرسۀ آلمانی ها در خیابان قوام السلطنه تأسیس شد. در خیابان قوام السلطنه کلیسای دیگری با نام مریم مقدس نیز هست که دبیرستان پسرانۀ فیروز بهرام و آتشکدۀ زردشتیان از دورۀ سلطنت رضاشاه پهلوی روبه روی آن قرار دارند. باشگاه افسران در نبش خیابان قوام السلطنه و سرگرد سخایی قرار دارد که اکنون یکی از ساختمان های وزارت امور خارجه است و در اوایل دورۀ پهلوی ساخته شده است. در کوچۀ زردشتیان خیابان قوام السلطنه، باشگاه زردشتیان با نام تالار خسروی، سازمان زنان و کانون دانشجویان زردشتی، کتابخانۀ اردشیر یگانگی و خانۀ قدیمی گشتاسب پارسی فیروزگر، مؤسس بیمارستان فیروزگر، قرار دارند. اولین موزۀ دولتی ایران با نام موزۀ ایران باستان و کتابخانۀ ملی ایران در دورۀ رضاشاه در ابتدای خیابان قوام السلطنه تأسیس شدند. ساختمان سازمان خدمات شاهنشاهی و چاپخانۀ افست در خیابان قوام السلطنه، روبه روی کتابخانۀ ملی بود و به جای آن اکنون ساختمان وزارت آموزش و پرورش ساخته شده است. خانۀ قوام السلطنه در اوایل دهۀ ۱۳۳۰، به دولت مصر برای تأسیس سفارت فروخته شد. در ۱۳۵۵، وزارت فرهنگ و هنر، خانه را از بانک بازرگانی که مالک آن شده بود، خریداری و به موزۀ آبگینه و سفالینه های ایران تبدیل کرد. امروزه مؤسسۀ سینمایی فارابی نیز در کنار موزۀ آبگینه به فعالیت پرداخته است. روبه روی موزۀ آبگینه، کافۀ ریویرا پاتوق گروهی از روشنفکران دهه های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ بود. از دیگر کوچه های مهم خیابان قوام السلطنه می توان از نوبهار، سیمی و ایروان نام برد. قوام السلطنه از طریق محوطۀ باغ های قدیم و خیابان کوشک مصری، همچنین خیابان سرگرد سخایی به خیابان فردوسی مرتبط می شود.
wikijoo: قوام_السلطنه،_خیابان