قَواسِم
(یا: جواسم؛ جواسمی) قبیلۀ عرب، از قبایل هوله، ساکن بعضی سواحل و جزایر جنوبی خلیج فارس از دماغۀ مسندم تا شارجه. اعراب قواسم بزرگ ترین گروه قبیله ای شیخ نشین شارجه به شمار می آیند. حکام قاسمی شارجه از این قبیله اند و به تدریج این نام را بر تمام اتباع خود نهاده اند. دسته هایی از قواسم در بخشی از شارجه که مشرف به دریای عمان است، سکونت دارند. همچنین گروه هایی از قواسم استحاله یافته، در بعضی بنادر و جزایر ایرانی خلیج فارس، نظیر بندر لنگه و جزیرۀ ابوموسی باقی مانده اند. به نظر می رسد که نام این قبیله از شیخ قاسم، جد شیخ رشید بن متار گرفته شده است. شیخ نشین رأس الخیمه نیز نام خود را از خیمه های شیخ قاسم در همان ناحیه گرفته است. شهرت قواسم، از راهزنی های دریایی گستردۀ آنان در قرون ۱۲ـ۱۳ق/۱۸ـ۱۹ ق، ناشی شده است. قواسم بخش اعظم خلیج فارس و قسمتی از دریای عمان را برای کشتی ها ناامن کرده بودند. نام این مردم، اول بار در ضمن حوادث ۱۱۲۹ق/۱۷۱۷م و در جریان حملۀ سلطان بن سیف امام مسقط به بحرین به میان آمده است. سقوط دولت صفوی، راهزنی های دریایی قواسم را شدت بخشید، اما اقتدار دولت نادرشاه، برای چند سال، مانع از توسعۀ راهزنی های دریایی آنان شد. قتل نادر و آشفتگی اوضاع ایران، دامنۀ راهزنی های قواسم را تا سواحل ایران گسترش داد. آنان در ۱۱۷۳ق/۱۷۶۰ جزیرۀ قشم را از تصرّف حکام بنی معین خارج کردند، اما پس از سه سال، ناگزیر آن جزیره را به شیوخ بنی معین واگذاردند. قواسم در آغاز از مخالفان وهابیان بودند، اما پس از چند سال ناگزیر به اطاعت آنان درآمدند. راهزنی های دریایی قواسم، همۀ دریانوردان را به خطر انداخته بود. کمپانی هند شرقی پس از سال ها مماشات با قواسم در ۱۲۳۴ق/۱۸۱۹ به مقابله با قواسم برخاست و پس از چند پیروزی، در ۱۲۳۴ق/۱۸۲۰م آنان را به امضای قرارداد و تعهدنامۀ خودداری از رهزانی های دریایی واداشت. حکومت بندر لنگه از آخرین سال های قرن ۱۲ق/۱۸ به دست بعضی از شیوخ قواسم افتاد. شیخ سعید بن قضیب قاسمی، بنی معین را از بندر لنگه اخراج کرد و حکومت آن را به مبلغ ۲۰۰ تومان از مشایخ بستک به اجاره گرفت. آخرین آنان، شیخ قضیب بن راشد ( ـ۱۳۱۴ق) در ۱۳۰۴ق/۱۸۷۷، ضمن جنگ مختصری، مغلوب قوای دولت ایران شد و به تهران انتقال یافت.
(یا: جواسم؛ جواسمی) قبیلۀ عرب، از قبایل هوله، ساکن بعضی سواحل و جزایر جنوبی خلیج فارس از دماغۀ مسندم تا شارجه. اعراب قواسم بزرگ ترین گروه قبیله ای شیخ نشین شارجه به شمار می آیند. حکام قاسمی شارجه از این قبیله اند و به تدریج این نام را بر تمام اتباع خود نهاده اند. دسته هایی از قواسم در بخشی از شارجه که مشرف به دریای عمان است، سکونت دارند. همچنین گروه هایی از قواسم استحاله یافته، در بعضی بنادر و جزایر ایرانی خلیج فارس، نظیر بندر لنگه و جزیرۀ ابوموسی باقی مانده اند. به نظر می رسد که نام این قبیله از شیخ قاسم، جد شیخ رشید بن متار گرفته شده است. شیخ نشین رأس الخیمه نیز نام خود را از خیمه های شیخ قاسم در همان ناحیه گرفته است. شهرت قواسم، از راهزنی های دریایی گستردۀ آنان در قرون ۱۲ـ۱۳ق/۱۸ـ۱۹ ق، ناشی شده است. قواسم بخش اعظم خلیج فارس و قسمتی از دریای عمان را برای کشتی ها ناامن کرده بودند. نام این مردم، اول بار در ضمن حوادث ۱۱۲۹ق/۱۷۱۷م و در جریان حملۀ سلطان بن سیف امام مسقط به بحرین به میان آمده است. سقوط دولت صفوی، راهزنی های دریایی قواسم را شدت بخشید، اما اقتدار دولت نادرشاه، برای چند سال، مانع از توسعۀ راهزنی های دریایی آنان شد. قتل نادر و آشفتگی اوضاع ایران، دامنۀ راهزنی های قواسم را تا سواحل ایران گسترش داد. آنان در ۱۱۷۳ق/۱۷۶۰ جزیرۀ قشم را از تصرّف حکام بنی معین خارج کردند، اما پس از سه سال، ناگزیر آن جزیره را به شیوخ بنی معین واگذاردند. قواسم در آغاز از مخالفان وهابیان بودند، اما پس از چند سال ناگزیر به اطاعت آنان درآمدند. راهزنی های دریایی قواسم، همۀ دریانوردان را به خطر انداخته بود. کمپانی هند شرقی پس از سال ها مماشات با قواسم در ۱۲۳۴ق/۱۸۱۹ به مقابله با قواسم برخاست و پس از چند پیروزی، در ۱۲۳۴ق/۱۸۲۰م آنان را به امضای قرارداد و تعهدنامۀ خودداری از رهزانی های دریایی واداشت. حکومت بندر لنگه از آخرین سال های قرن ۱۲ق/۱۸ به دست بعضی از شیوخ قواسم افتاد. شیخ سعید بن قضیب قاسمی، بنی معین را از بندر لنگه اخراج کرد و حکومت آن را به مبلغ ۲۰۰ تومان از مشایخ بستک به اجاره گرفت. آخرین آنان، شیخ قضیب بن راشد ( ـ۱۳۱۴ق) در ۱۳۰۴ق/۱۸۷۷، ضمن جنگ مختصری، مغلوب قوای دولت ایران شد و به تهران انتقال یافت.
wikijoo: قواسم