قهوه الانشاء

[ویکی نور] «کتاب قهوة الانشاء»، اثر ابو بکر بن علی بن حجه حموی أزراری(767 - 837ق)، مشهور به ابن حجه و به زبان عربی است. کتاب، مجموعه نامه ها و مکاتبات رسمی(دیوانیات) و غیر رسمی(اخوانیات) با معاصران اوست که حاصل دوران اشتغال او در دولت سلطان سیف الدین مؤید است. این مجموعه، علاوه بر نامه های ملک مؤید و ملک ظاهر، نامه های بسیاری از اشراف و بزرگان و قضات و رؤسای مصر را نیز در بر دارد و به همین جهت، نمونه جالبی از انشا و ادب آن دوره می باشد. این کتاب، علاوه بر جنبه ادبی، حاوی فواید تاریخی بسیاری نیز هست.
در باره زمان تألیف کتاب، از کلام خود مؤلف چنین برمی آید که آن را به تدریج در خلال کارش در دیوان قاهره، در طول سه تا چهار سال تألیف و تنظیم کرده است.
در ابتدا، مقدمه ای تحقیقی در باره شرح حال ابن حجه و ویژگی های کتاب به قلم محقق اثر، رودلف ویسیلی آمده است. در متن اثر، 121 نامه رسمی در سه جزء ارائه شده است و پس از آن، نامه های غیر رسمی به اعیان و اشراف آمده است. تقریظها، بخش بعدی را تشکیل داده است. آخرین بخش کتاب، مشتمل بر خطبه هایی است که برای آغاز چند کتاب انشاء نموده است.
«قهوة الانشاء»، الگویی است برای هر فردی که بخواهد فن نگارش خود را به طور عام تهذیب کند و البته نویسندگان حرفه ای بهره بیشتری می برند. اهیمت این اثر به لحاظ مطالعات معاصر بدین جهت است که مصدر تاریخی منحصر به فردی برای شناخت وضعیت اجتماعی - فرهنگی مصر و دگرگونی های آن در ربع اول از قرن نهم هجری(15 میلادی) است.
در این کتاب، بیش از 100 وثیقه و مکاتبه وجود دارد که ابن حجه در مقطع زمانی بین سال های 815 - 827ق(1413 - 1424م)؛ یعنی در اثناء حکومت چهار تن از سلاطین شراکسه انشاء کرده است، لذا مجموعه مهمی از وثائق تاریخی است که کسی در صحت آن شک نکرده است و لذا می توان آن را به عنوان مصدر اصلی مورد اعتماد به کار گرفت. بعضی از این نامه ها، مکاتبات رسمی با دول مجاور و دولت های تابعه است که با تفاصیل مختلف مرتبط با روابط و تحولات نگارش یافته است.