قمر آریان ( ۱ فروردین ۱۳۰۱ – ۲۳ فروردین ۱۳۹۱ ) پژوهشگر و نویسنده ایرانی، از نخستین فارغ التحصیلان زن دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران، از نخستین استادان دانشگاه زن در ایران و نیز از اعضای شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و همسر عبدالحسین زرین کوب بود. او در ۹ دهه عمر خود در کنار خلق آثاری ماندگار، بسیاری از وقایع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مثل شرکت در کنگره مستشرقین در هند، دیدار با نیما یوشیج و حضور در جلسه محاکمه دکتر مصدق نخست وزیر دولت ملی پس از کودتای ۲۸ مرداد را نیز از سر گذراند.
... [مشاهده متن کامل]
قمر آریان در سال ۱۳۰۱ در شهر قوچان به دنیا آمد. از آنجا که قوچان مدرسه دخترانه نداشت، زمانی که قمر آریان به سن مدرسه رسید، پدرش که از معتبرترین مردان شهر بود، تصمیم گرفت مدرسه ای دخترانه تأسیس کند و از یکی از زنان شهر که شناخته شده و باسواد بود، دعوت کرد تا مدیریت مدرسه را برعهده بگیرد.
قمر آریان تا ششم دبستان را در این مدرسه گذراند و بعد سه کلاس اول دبیرستان را در طول یک سال با معلم سرخانه گذراند و برای امتحان کلاس نهم به همراه خواهرانش به مشهد فرستاده شد. سپس برای دو سال در دانشسرای مقدماتی دختران مشهد ماند و تدریس کرد و هم زمان به تحصیل در کلاس ششم ادبی در همین دانشسرا مشغول شد.
اما امتحانات کلاس ششم ادبی و علمی در تهران برگزار می شد و پدر مجبور شد قمر آریان را به شهر تهران بفرستد و از آن جایی که قمر آریان موفق شد تا در امتحانات سراسری مقام دوم کشوری را کسب کند، پدر اجازه داد تا همراه با برادرانش در تهران بماند و درس بخواند. آریان در سال ۱۳۲۷ توانست لیسانس خود را از دانشگاه تهران بگیرد. او ترجیح داد که همچنان در فضای آکادمی بماند و فوق لیسانس و دکترایش را نیز در همین دانشگاه بخواند تا سرانجام پس از ۱۰ سال، در سال ۱۳۳۷، با اخذ مدرک دکترای ادبیات فارغ التحصیل شد.
او در طول تحصیل از حضور استادانی چون بدیع الزمان فروزان فر، احمد بهمنیار، علی اصغر حکمت، جلال همایی، محمد معین، ذبیح الله صفا و حسین خطیبی بهره برد و به آموختن زبان های باستانی پرداخت. علی اصغرحکمت استاد تاریخ ادیان بود و قمر آریان نیز در همین زمان شروع به خواندن انجیل کرده بود و نکاتی در آن یافته بود که به نظرش می رسید از دید جامعه دانشگاهی و فرهیخته ایران پنهان مانده است. کلاس های درس دکتر حکمت و انجیل خوانی ها سرانجام آریان را مصمم کرد تا رساله دکترایش را به مسیحیت اختصاص دهد. او می خواست طی تحقیقی جامع دریابد، اسامی و چهره های مسیحیت نظیر مسیح، مریم، زنار و چلیپا چه جایگاهی در ادب فارسی دارند. به این ترتیب یکی از نخستین پژوهش های فارسی دربارهٔ مسیحیت با عنوان «چهره مسیحیت و تأثیر آن در ادبیات» شکل گرفت و بعداً با عنوان "چهره مسیح در ادب فارسی" در قالب کتاب به چاپ رسید و هنوز یکی از مهم ترین آثار فارسی زبان در باب ارتباط مسیحیت و ادب و فرهنگ فارسی است. او این فرصت را داشت که بتواند از منابع وسیعی استفاده کند. به گفته خودش، در آن سال ها دکتر عبدالحسین زرین کوب در دفتر یونسکو کار می کرد و کتابخانه یونسکو از کتابخانه دانشگاه جامع تر بود و به این ترتیب منابع بسیاری دربارهٔ مسیحیت در اختیار آریان قرار گرفت. او رساله دکترای خود را با درجه بسیار خوب گذراند.
... [مشاهده متن کامل]
قمر آریان در سال ۱۳۰۱ در شهر قوچان به دنیا آمد. از آنجا که قوچان مدرسه دخترانه نداشت، زمانی که قمر آریان به سن مدرسه رسید، پدرش که از معتبرترین مردان شهر بود، تصمیم گرفت مدرسه ای دخترانه تأسیس کند و از یکی از زنان شهر که شناخته شده و باسواد بود، دعوت کرد تا مدیریت مدرسه را برعهده بگیرد.
قمر آریان تا ششم دبستان را در این مدرسه گذراند و بعد سه کلاس اول دبیرستان را در طول یک سال با معلم سرخانه گذراند و برای امتحان کلاس نهم به همراه خواهرانش به مشهد فرستاده شد. سپس برای دو سال در دانشسرای مقدماتی دختران مشهد ماند و تدریس کرد و هم زمان به تحصیل در کلاس ششم ادبی در همین دانشسرا مشغول شد.
اما امتحانات کلاس ششم ادبی و علمی در تهران برگزار می شد و پدر مجبور شد قمر آریان را به شهر تهران بفرستد و از آن جایی که قمر آریان موفق شد تا در امتحانات سراسری مقام دوم کشوری را کسب کند، پدر اجازه داد تا همراه با برادرانش در تهران بماند و درس بخواند. آریان در سال ۱۳۲۷ توانست لیسانس خود را از دانشگاه تهران بگیرد. او ترجیح داد که همچنان در فضای آکادمی بماند و فوق لیسانس و دکترایش را نیز در همین دانشگاه بخواند تا سرانجام پس از ۱۰ سال، در سال ۱۳۳۷، با اخذ مدرک دکترای ادبیات فارغ التحصیل شد.
او در طول تحصیل از حضور استادانی چون بدیع الزمان فروزان فر، احمد بهمنیار، علی اصغر حکمت، جلال همایی، محمد معین، ذبیح الله صفا و حسین خطیبی بهره برد و به آموختن زبان های باستانی پرداخت. علی اصغرحکمت استاد تاریخ ادیان بود و قمر آریان نیز در همین زمان شروع به خواندن انجیل کرده بود و نکاتی در آن یافته بود که به نظرش می رسید از دید جامعه دانشگاهی و فرهیخته ایران پنهان مانده است. کلاس های درس دکتر حکمت و انجیل خوانی ها سرانجام آریان را مصمم کرد تا رساله دکترایش را به مسیحیت اختصاص دهد. او می خواست طی تحقیقی جامع دریابد، اسامی و چهره های مسیحیت نظیر مسیح، مریم، زنار و چلیپا چه جایگاهی در ادب فارسی دارند. به این ترتیب یکی از نخستین پژوهش های فارسی دربارهٔ مسیحیت با عنوان «چهره مسیحیت و تأثیر آن در ادبیات» شکل گرفت و بعداً با عنوان "چهره مسیح در ادب فارسی" در قالب کتاب به چاپ رسید و هنوز یکی از مهم ترین آثار فارسی زبان در باب ارتباط مسیحیت و ادب و فرهنگ فارسی است. او این فرصت را داشت که بتواند از منابع وسیعی استفاده کند. به گفته خودش، در آن سال ها دکتر عبدالحسین زرین کوب در دفتر یونسکو کار می کرد و کتابخانه یونسکو از کتابخانه دانشگاه جامع تر بود و به این ترتیب منابع بسیاری دربارهٔ مسیحیت در اختیار آریان قرار گرفت. او رساله دکترای خود را با درجه بسیار خوب گذراند.
