قمبوان

قُمبَوان یا کُمبُون روستایی در بخش مرکزی شهرستان دهاقان در استان اصفهان ایران است.
این روستا در شهرستان دهاقان جای گرفته است. در لفظ محلی این بخش کمبون شناخته می شود. واژه کمبون به چم کومه در باغ می باشد که نشان دهندهٔ شیوه زندگی نخستین مردمانی که در آنجا یکجانشین شده اند نیز هست، آنها دامدارانی بودند که در کنار گودال های آب کومه هایی ساختند و سپس به کشاورزی و باغ داری روی آوردند در زبان سانسکریت کم به چم گودال آب یا چاله می باشد. پس از استیلای اعراب واژه کمبوان معرب شده و در نوشتار به قمبوان دگرگون گشته است. بدین روی می توان پیشینه آن را به دوران باستان و پیش از اسلام نسبت داد. در گذشته های دور کمبوان به ریخت یک باغ روستا بوده است که با به کارگیری کاریزها آبیاری می شده و سپس با ساختن برج ها ( قلعه ها ) بافت کانونی میانی آن برساخته شده است.
بر پایه سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت این روستا ۱۸۵۰ نفر ( ۵۴۸ خانوار ) بوده است. اما در آخرین سرشماری انجام گرفته ( ۱۳۹۵ ) این سکونتگاه مرکزی دارای ۱۶۲۳ نفر جمعیت ( ۸۱۴ مرد و ۸۰۹ زن ) در قالب ۵۵۷ خانوار می باشد. [ ۱] در گذشته جمعیت روستا به بیش از پنج هزار نفر می رسیده ولی نرخ مهاجرت بسیار بالا و از بین رفتن آب های سطحی کاهش آن را در پی داشته است. [ ۲] مردم کمبوان همه فارس زبان هستند و با گویش مناطق غربی اصفهان سخن می گویند. این روستا دارای بافت نژادی و فرهنگی ویژه ای است و از گذشته پرورش دهنده فرهیختگان و دلیران بوده است.
آیین ها و جشن های باستانی همواره با شکوه در قمبوان برگزار می گردند. از جمله شنبه بدر که بازمانده جشن نوروز بزرگ یا آبپاشان می باشد که در خرداد روز از فروردین برگزار می شده ولی با تغییر تقویم به نخستین شنبه نوروز افتاده.
پوشش محلی مردان:کلاه سیاه نمدی مانند کلاه مادها در سنگ نگاره های تخت جمشید، پیراهن بدون یقه، جلیقه، شلوار سیاه پاچه گشاد که به آن تمون می گویند، کلچه ( شنل نمدی زمستانه ) و گیوه ملکی که همهٔ این لباس ها در گذشته در روستا تولید می شده. پوشش محلی زنان:چارقد سفید، پیراهن بلند، پاکش ( شلوار زنانه )
شکل گیری اولیه روستا پیرو وجود آب و جهت جریان آب بوده است و معماری شکل پراکنده داشته سپس به روستایی قلعه مانند و با بافت متمرکز تبدیل گشته است که از طریق دروازه هایی ورود و خروج به آن کنترل می شده است و در زمان های نا امنی برج های دیده بانی نقش مؤثری در حفظ امنیت ده داشته است. شیوه مهرازی بافت دیرین کمبوان به صورت ترکیبی از شیوه های سرزمین های بیابانی و کوهستانی است و در گذشته بناها از خشت و گل و گاهی با بکارگیری سنگ در پایه ها ساخته می شده است. بافت نوین روستا نیز آجری است.