قلم دزفولی نوعی قلم نی و از کالاهای شهر دزفول به حساب می آید که به دلیل رنگ و جنس و کیفیت آن مورد توجه هنرمندان خوشنویس قرار گرفته است. قلم دزفولی همچون قلم نی شوشتری از قلم های شناخته شده در ایران به شمار می رود. [ ۱]
از چند قرن پیش از آغاز کشت قلم نی در دزفول، قلم شوشتری که از شهر شوشتر می آید مشهور بوده و علاوه بر ایران، تا عثمانی و هندوستان صادر می شده است. شهر دزفول در همسایگی شهر شوشتر قرار دارد و این دو شهر موقعیت جغرافیایی تقریبا یکسانی دارند، بنابر این می توان قلم نی دزفولی را که حدود صد سال قدمت دارد، از لحاظ مرغوبیت در امتداد قلم نی مشهور شوشتری دانست. پژوهشگران و نویسندگان بسیاری در قرنهای گذشته تا زمان معاصر از شهرت قلم شوشتری سخن گفته اند. از جمله الیویه پژوهشگر فرانسوی[ ۲] ، سید نعمت الله جزایری نویسنده دوره صفوی در قرن دوازدهم هجری[ ۳] ، میرزا عبداللطیف موسوی سفرنامه نویس دوره قاجار[ ۴] ، فرصت شیرازی نویسنده و ادیب دوره قاجار[ ۵] و عبدالغفار نجم الدوله از نویسندگان و معلمان مدرسه دارالفنون در دوره قاجار و پهلوی[ ۶] از شهرت قلم نی شوشتری در ایران و سایر کشورها نوشته اند. بعلاوه، قلم شوشتری جایگاه ویژه ای در ادبیات فارسی داشته است. انوری در شعر خود می گوید:
[ ۷]
قاآنی در قصیده ۲۰ و قطعه ۹۷ اشعارش چنین می سراید:
[ ۸]
[ ۹]
در مورد تاریخچه ی قلم نی دزفول تحقیقات کافی بعمل نیامده و اینکه آیا در دزفول کشت می شده و یا از جای دیگری به این منطقه آورده شده، اطلاع دقیق و موثقی در دست نیست. اما افراد گوناگون کشت اولیه آن در دزفول را به خانواده های مختلفی نسبت داده اند. [ ۱۰] برای نمونه، رئیس سابق انجمن خوشنویسان خوزستان معتقد است که برای اولین بار فردی به نام قلمکاران بیش از صد سال پیش اولین مزرعه ی کاشت نی به روش دستی در اطراف رودخانه ی دز احداث کرده است. [ ۱۱] برخی نیز معتقدند اولین بار فردی به نام قلمبر کشت قلم نی در دزفول را آغاز کرده است. [ ۱۲]
قلم نی مرغوب را نمی توان به رنگ آن مربوط دانست. زیرا برخی از آنها که به رنگ نسبتا سفید یا ابلق می باشند، بسیار سفت و سخت و ستبر و استخوانی بوده و مورد توجه بسیاری از خوشنویسان واقع اند. با این وجود، طبق ذهنیت برخی خوشنویسان اوج پختگی قلم نی مرتبط با رنگ سرخ و سیاه آن دانسته می شود. نوع سرخ و سیاه معمولا بیشترین متقاضیان را دارد و مورد استفاده ی همگان قرار گرفته است. [ ۱۳]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاز چند قرن پیش از آغاز کشت قلم نی در دزفول، قلم شوشتری که از شهر شوشتر می آید مشهور بوده و علاوه بر ایران، تا عثمانی و هندوستان صادر می شده است. شهر دزفول در همسایگی شهر شوشتر قرار دارد و این دو شهر موقعیت جغرافیایی تقریبا یکسانی دارند، بنابر این می توان قلم نی دزفولی را که حدود صد سال قدمت دارد، از لحاظ مرغوبیت در امتداد قلم نی مشهور شوشتری دانست. پژوهشگران و نویسندگان بسیاری در قرنهای گذشته تا زمان معاصر از شهرت قلم شوشتری سخن گفته اند. از جمله الیویه پژوهشگر فرانسوی[ ۲] ، سید نعمت الله جزایری نویسنده دوره صفوی در قرن دوازدهم هجری[ ۳] ، میرزا عبداللطیف موسوی سفرنامه نویس دوره قاجار[ ۴] ، فرصت شیرازی نویسنده و ادیب دوره قاجار[ ۵] و عبدالغفار نجم الدوله از نویسندگان و معلمان مدرسه دارالفنون در دوره قاجار و پهلوی[ ۶] از شهرت قلم نی شوشتری در ایران و سایر کشورها نوشته اند. بعلاوه، قلم شوشتری جایگاه ویژه ای در ادبیات فارسی داشته است. انوری در شعر خود می گوید:
[ ۷]
قاآنی در قصیده ۲۰ و قطعه ۹۷ اشعارش چنین می سراید:
[ ۸]
[ ۹]
در مورد تاریخچه ی قلم نی دزفول تحقیقات کافی بعمل نیامده و اینکه آیا در دزفول کشت می شده و یا از جای دیگری به این منطقه آورده شده، اطلاع دقیق و موثقی در دست نیست. اما افراد گوناگون کشت اولیه آن در دزفول را به خانواده های مختلفی نسبت داده اند. [ ۱۰] برای نمونه، رئیس سابق انجمن خوشنویسان خوزستان معتقد است که برای اولین بار فردی به نام قلمکاران بیش از صد سال پیش اولین مزرعه ی کاشت نی به روش دستی در اطراف رودخانه ی دز احداث کرده است. [ ۱۱] برخی نیز معتقدند اولین بار فردی به نام قلمبر کشت قلم نی در دزفول را آغاز کرده است. [ ۱۲]
قلم نی مرغوب را نمی توان به رنگ آن مربوط دانست. زیرا برخی از آنها که به رنگ نسبتا سفید یا ابلق می باشند، بسیار سفت و سخت و ستبر و استخوانی بوده و مورد توجه بسیاری از خوشنویسان واقع اند. با این وجود، طبق ذهنیت برخی خوشنویسان اوج پختگی قلم نی مرتبط با رنگ سرخ و سیاه آن دانسته می شود. نوع سرخ و سیاه معمولا بیشترین متقاضیان را دارد و مورد استفاده ی همگان قرار گرفته است. [ ۱۳]
wiki: قلم دزفولی