قلب تسویه

[ویکی فقه] قلب تسویه، ابطال « علّت » در قیاس از طریق تسویه بین دو حکم « اصل » می باشد.
قلب تسویه، در قیاسی مطرح می گردد که «اصل» در آن دارای دو حکم است، ولی مستدل و معترض در نفی یکی از این دو حکم از فرع (مثلا حکم اول) اتفاق و در مورد اثبات حکم دیگر (مثلا حکم دوم) اختلاف دارند. در چنین قیاسی، مستدل قصد دارد به کمک قیاس، حکم دوم اصل را برای فرع ثابت نماید، ولی معترض برای باطل نمودن سخن او از این طریق وارد می شود که اگر حکم دوم برای فرع ثابت باشد، باید حکم اول نیز برای فرع ثابت باشد و شما قبول دارید که حکم اول برای فرع ثابت نیست پس لازمه آن این است که حکم دوم نیز برای فرع ثابت نباشد. به چنین روشی برای ابطال قیاس مستدل، قلب تسویه یا قلب مساوات گفته می شود؛
مثال
برای مثال، در این که طلاق شخص مختارصحیح بوده و اقرار به ایقاع طلاق از جانب او نیز صحیح است، اختلافی نیست، اما در مورد شخص مکره دیدگاه های متفاوتی وجود دارد؛ « حنفی » و « شافعی » هر دو اتفاق دارند که اقرار مکره به ایقاع طلاق پذیرفته نیست، اما در مورد صحت طلاق او اختلاف دارند؛
دیدگاههای مختلف
«حنفی» اعتقاد دارد طلاق مکره صحیح است، ولی «شافعی» آن را صحیح نمی داند. «حنفی» برای صحت مدعای خویش، مکره را با مختار قیاس می کند، به این دلیل که هر دو مکلف بوده و مالک عصمت زن می باشند.ولی «شافعی» که با حنفی مخالف است، می گوید: باید بین ایقاع طلاق از جانب مکره و اقرار به آن در مکره، تساوی برقرار نموده و حکم هر دو را یکسان بار کنید یا هر دو انکار، یا هر دو اثبات شود هم چنان که نسبت به مختار نیز این دو حکم به تساوی بار می شود و از آن جا که شما نیز قبول دارید اقرار مکره به طلاق صحیح نیست، پس باید بپذیرید طلاق مکره نیز صحیح نیست؛ زیرا این دو حکم یا هر دو بر مکره اثبات می شود یا هیچ یک اثبات نمی شود.
اقسام قلب
...