قلب به میم

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] قلب به میم یا اِقلاب قاعده ای در علم تجوید و به معنای تبدیل نون ساکنه یا تنوین به حرف «میم» است. هرگاه نون یا تنوین ساکن قبل از حرف باء بیایند، تبدیل به «میم» می شوند. مانند انبیاء که هنگام تلفظ، امبیاء اداء می شود. اقلاب یکی از احکام نون و تنوین ساکن و مختص به همین مورد است.
یکسان و متحد بودن صفات میم و نون ساکنه و راحتی در تلفظ را دلیل بر اجرای اقلاب دانسته اند؛ چنان که خارج شدن صدا از بینی به همراه غُنه، فاصله بسیار کم بین دو لب و کشش آن به اندازه دو حرف را از شروط اقلاب ذکر کرده اند.
قلب به میم یا اِقلاب در لغت به معنای روی برگرداندن و دگرگون کردن چیزی از صورت اصلی خود است و در اصطلاح علم تجوید و علم قرائت به معنای تبدیل کردن نون ساکن و تنوین به حرف «میم» است؛ بدین ترتیب که هرگاه تنوین یا نون ساکن قبل از حرف «باء» قرار بگیرد، به اتفاق تمام علمای علم قرائت، تبدیل به «میم» شده و میم ایجاد شده به واسطه ادغام در حرف «باء»، اخفاء گشته و با غُنه همراه می گردد.

پیشنهاد کاربران

اینگونه دگرشِ واج در واژگان، تنها ویژه ی واج /ن/ به /م/ نیست،
دگرش به چ:
هنگامی که در واژه ای واج /ج/ بیصدا باشد و پس از آن واج /ت/ بیاید، /ج/ به /چ/ دگرش می یابد،
در واژه هایی مانند اجتماع، اجتناب، مجتبی، مجتمع، کجتاب و. . این رونددیده می شود و بیشتر به ریخت اچتماع، اچتناب، مچتبی ( یا مژتبی ) ، مچتمع و کچتاب واگویی می شوند.
...
[مشاهده متن کامل]

واگویی "هژده" به جای "هجده" نیز از این روند پیروی می کند.

دگرش به میم،
اگر در واژه ای، واج /ن/ بیصدا باشد و پس از آن، واج /ب/ بیاید در هنگام واگویی ( تلفظ ) ، دگرش /ن/ به /م/ پدید می آید مانند واژه های شنبه، دنبه، جنبش، گنبد، انبار و. . . که در واگویی به شمبه، دمبه، جمبش، گمبد و امبار دگرش می یابند.
...
[مشاهده متن کامل]

این دگرش برای آسانتر شدن واگویی چنین واژگانی ست چراکه واجگاه واجهای /م/ و /ب/ یکسان است ( لبها ) که با واجگاه واج /ن/ ( لثه ) ناهمگون است، در هنگام واگویی اینگونه واژگان، با زُدایش واجگاه لثه، واجهای م ، ب، پیاپی و به تندی از سوی واجگاه دولب آشکار می گردد بدینگونه که با برخورد دولب، آوای واج /م/ و با جدایی لبها، آوای واج /ب/ ساخته و به گوش می رسد.

بپرس