قَلاوون ( ـ ۶۸۹ ق)
(ملقب به ابوالمعالی ، ابوالفتوح، و الملک المنصور سیف الدین) ششمین فرمانروا از سلسلۀ ممالیک بحری مصر (حک: ۶۷۸ـ۶۸۹ق) از ترکان قبچاق و قبیلۀ برج أغلی بود و همانند سایر ممالیک (بردگان ) از کودکی به بردگی برده شد. امیر علاءالدین آقسنقر او را به هزار دینار خرید و از این رو به وی أَلفی (هزار) می گفتند. ظاهراً پس از تصرف کشورش به دست مغولان ، در ۶۴۰ق به مصر آورده شد و سپس جزو ممالیک (بردگان ) الملک الصالح ایوبی گردید. نجم الدین ایوب او را آزاد کرد و جزو ممالیک بحری (دریانورد) در قلعۀ روضه قرار داد. در ۶۵۲ق و پس از کشته شدن سرکردۀ ممالیک بحری به دست المعز أیبک ترکمانی ، قلاوون همراه با ۷۰۰ سوار از مصر خارج شد و نزد الملک الناصر حاکم حلب رفت . درپی کشته شدن المعز أیبک حکومت مصر به قُطز رسید. قلاوون به همراه بیبرس بندقداری و سایر ممالیک بحری به مصر بازگشت و در نبرد مشهور عین جالوت برضد مغولان در ۶۵۶ق نقش مهمی ایفا کرد. در دورۀ فرمانروایی بیبرس شأن و مقام قلاوون بسیار بالا گرفت . پس از مرگ بیبرس (۶۷۶ق) و خلع پسرش الملک السعید برکه خان ادارۀ امور مصر به دست قلاوون افتاد . با این حال پیشنهاد بزرگان ممالیک را برای قبول سلطنت به سبب شرایط و اوضاع مصر نپذیرفت . در ۶۷۸ق الملک العادل بدرالدین سلامُش فرزند هفت سالۀ بیبرس به سلطنت برگزیده شد و قلاوون اتابک (مربی ) وی گردید. اما بعد از حدود سه ماه سلامُش از سلطنت خلع و فرمانروایی مصر به قلاوون رسید. در ۶۷۹ق امیر شمس الدین سنقر نائب حکومت شام را که تمرّد کرده بود، سرکوب کرد و در ۶۸۰ق مغولان را شکست داد. اصلاحات داخلی بسیار ارزشمندی انجام داد که در رأس آن ها ساختن بیمارستان و مدرسۀ المنصوری در بین القصرین (قاهره ) است که در جهان اسلام بی نظیر بود. در ۶۸۸ق طرابلس را که از ۵۰۳ق در تصرف صلیبی بود، فتح کرد. سجایای اخلاقی او را بسیار ستوده اند. او را پس از مرگ در مدرسه ای که ساخته بود، به خاک سپردند.
(ملقب به ابوالمعالی ، ابوالفتوح، و الملک المنصور سیف الدین) ششمین فرمانروا از سلسلۀ ممالیک بحری مصر (حک: ۶۷۸ـ۶۸۹ق) از ترکان قبچاق و قبیلۀ برج أغلی بود و همانند سایر ممالیک (بردگان ) از کودکی به بردگی برده شد. امیر علاءالدین آقسنقر او را به هزار دینار خرید و از این رو به وی أَلفی (هزار) می گفتند. ظاهراً پس از تصرف کشورش به دست مغولان ، در ۶۴۰ق به مصر آورده شد و سپس جزو ممالیک (بردگان ) الملک الصالح ایوبی گردید. نجم الدین ایوب او را آزاد کرد و جزو ممالیک بحری (دریانورد) در قلعۀ روضه قرار داد. در ۶۵۲ق و پس از کشته شدن سرکردۀ ممالیک بحری به دست المعز أیبک ترکمانی ، قلاوون همراه با ۷۰۰ سوار از مصر خارج شد و نزد الملک الناصر حاکم حلب رفت . درپی کشته شدن المعز أیبک حکومت مصر به قُطز رسید. قلاوون به همراه بیبرس بندقداری و سایر ممالیک بحری به مصر بازگشت و در نبرد مشهور عین جالوت برضد مغولان در ۶۵۶ق نقش مهمی ایفا کرد. در دورۀ فرمانروایی بیبرس شأن و مقام قلاوون بسیار بالا گرفت . پس از مرگ بیبرس (۶۷۶ق) و خلع پسرش الملک السعید برکه خان ادارۀ امور مصر به دست قلاوون افتاد . با این حال پیشنهاد بزرگان ممالیک را برای قبول سلطنت به سبب شرایط و اوضاع مصر نپذیرفت . در ۶۷۸ق الملک العادل بدرالدین سلامُش فرزند هفت سالۀ بیبرس به سلطنت برگزیده شد و قلاوون اتابک (مربی ) وی گردید. اما بعد از حدود سه ماه سلامُش از سلطنت خلع و فرمانروایی مصر به قلاوون رسید. در ۶۷۹ق امیر شمس الدین سنقر نائب حکومت شام را که تمرّد کرده بود، سرکوب کرد و در ۶۸۰ق مغولان را شکست داد. اصلاحات داخلی بسیار ارزشمندی انجام داد که در رأس آن ها ساختن بیمارستان و مدرسۀ المنصوری در بین القصرین (قاهره ) است که در جهان اسلام بی نظیر بود. در ۶۸۸ق طرابلس را که از ۵۰۳ق در تصرف صلیبی بود، فتح کرد. سجایای اخلاقی او را بسیار ستوده اند. او را پس از مرگ در مدرسه ای که ساخته بود، به خاک سپردند.
wikijoo: قلاوون