قلاوند

چون فخامت بود میرمرشدش
صیدمحمد خان پور ارشدش
او زگلزار جهان چون باربست
ارجمند خویش برجایش نشست
شاه احمد خسرو ایران پناه
دو لقب بخشید او را از عطا
در نخستین بر وزارت شد شعار
اشرفش فرمود بر کل عشار
سال ایلان ایل بود اندرجلی
غره ماه ربیع الاولی
هم بنای قلعه و هم طرح باغ
کرد اتمامش به شش مه با دما غ
بارالله ها بانی این کاخ و باغ
دودمانش برفروغد چون چراغ.
☆میر همچون خان و بک تنها یک صفت است .
همانطور که در این سنگ نوشته می بینید میر تیمور خان از تبار دریک وند بوده و این صفت بزرگ ( میر ) همچون رئسا و سرکردگان در دیگر ایل و طوایف پیشوند نام او بوده و جز نام خانوادگی آنها محسوب نمیشده است .
قلم تاریخ بشکند اگر بخواهد بی انصافانه قضاوت کند .

یکی از مردان این ایل به نام � بزرگ � که در عصر قاجار زندگی می کرد، فرزندی به نام �قَنی� ( قندی ) داشت. این پسر پس از بلوغ فردی لایق و شجاع گردید و به دلیل کرم و بخشش و مهمان نوازی، بین لرها مشهور شد.
قنی، فرزندان زیادی داشت که از میان پسران وی باباخان و عباس خان و از بین دخترانش قدم خیر و گوطلا به دلیل دلاوری و شجاعت و شرکت در جنگ ها، از سایرین مشهورتر بودند.
قدم خیر دختری دلاور، زیبا و رشید بود که در جنگ های قبیله ای پشتیبان مردان قبیله ی خویش بود و گه گاه که ایشان گرفتار دشمن می شدند، این قدم خیر بود که بدون ترس از آتش تفنگ و گلوله ی دشمن به سنگرنشینان قبیله ی خود ، خوراک و مهمات می رسانید و گاهی رفتار شجاعانه ی او موجب می شد که ویژگی های زن بودن را فراموش کند.
در آغاز دوره ی پهلوی زمانی که تازه نیروهای نظامی و لشکر غرب ارتش وارد لرستان شده بودند ، میان آن ها و برادران قدم خیر مبارزات و جنگ های خونین در گرفت. لرها مانع ورود قوای نظامی به قلمرو خود شدند و با وجود رشادت های قدم خیر و افراد ایلش ، سرانجام با کشته شدن عباس خان ، ایشان تسلیم نیروهای دولتی شدند ( این وقایع در حدود سال های ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۰ هجری خورشیدی اتفاق افتاد )
قدم خیر یک بار با پسرعموی پدرش ازدواج کرد که حاصل آن پسری بود به نام �محمدخان� که تا چندی پیش در قید حیات بود و قدم خیر در اثر اندوه ناشی از درگذشت برادرانش ( عباس خان و باباخان ) چندی بعد، در اواخر دوران حکومت رضاخان درگذشت.
مقبره ی این شیرزن لرتبار که مردم این خطه از دلاوری هایش روایت ها نقل می کردند در نزدیکی شهر دزفول قرار دارد.
در رسای رشادت های وی ترانه های حماسی زیادی در لرستان سروده شد که هنوز بر لب مردم این دیار جاری است بی آن که اکثراً بدانند بر قدم خیر و نزدیکانش چه ها گذشت. . .
معمرین لرستانی سازنده ی آهنگ معروف قدم خیر را فردی به نام � مِراوَک � ( مُرادبیگ ) می دانند که در حقیقت وی خالق اساطیری قدم خیر است.
جان سیسیل ادموندز که سال های ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۷ میلادی مطابق با ۱۲۹۴ تا ۱۲۹۶ خورشیدی مأمور سیاسی انگلستان در ایران بوده ، در سفرنامه ی خود به هنگام عبور از لرستان اشاره ای دارد به داستان قدم خیر و ترانه و اشعار ساخته شده در رسای او که در آن به اسم مراوک نیز به صراحت اشاره شده است.
این کتاب به وسیله ی پروفسور �سکندر امان الهی بهاروند� و همسرش خانم �لیلی بختیار� به فارسی نیز ترجمه شده است.
در مسافرت سال ۱۹۱۷ میلادی آقای "ای. بی. سان" به میان طوایف دریکوند نیز بیت هایی از اشعار قدم خیر آمده است.
قدم خیر در کنار علی میردریکوند ( گونگادین ) از مفاخر و نام آوران اساطیری این ایل و لرستان بوده اند که نسل امروز با سرگذشت شگفت انگیز زندگی آن ها تقریباً بیگانه اند . . .
رضا جایدری/ شماره ٣۵٩ روزنامه "سرمایه" ٧ دی