قطغن

قطغن (هزاره). هزارهٔ قَطغن یا قَطغِیت، یکی از قبیله های قوم هزاره هستند که سکونتگاه اصلی شان منطقهٔ قطغن یا شمال افغانستان است. [ ۱]

قَطَغَن
ولایتی قدیمی در شمال افغانستان، تقریباً مطابق با تخارستان قدیم. از شرق به بدخشان، از غرب به مزار شریف (ترکستان)، از شمال به رودخانۀ جیحون و از جنوب به رشتۀ اصلی کوه های هندوکش محدود است. این رشته کوه ولایات کابل و قطغن را از یکدیگر جدا می کند. شهرهای عمده آن عبارت اند از بغلان، پل خمری، تالقان (طالقان)، خاناباد، و قندوز. قطغن ناحیه ای بارآور و حاصل خیز است که رودخانه های گوکچه، قندوز، بنگی، فرخار و تالقان، از ریزابه های رودخانه جیحون، آن را آبیاری می کنند. فصل های بهار و پاییز آن معتدل است و تابستان های گرم و زمستان های سرد دارد. گندم، جو، پنبه، لبو، برنج، کنجد، انواع سبزیجات و میوه ها در آن تولید می شود. قطغن از غنی ترین نواحی تولید گندم در افغانستان است. مرکز آن شهر خاناباد بود و بعدها به سبب آب و هوای مناسب بغلانجانشین آن شد. نام قطغن ظاهراً در اواخر قرن ۱۱ و اوایل قرن ۱۲ق و پس از استقرار طایفۀ قطغنی، از اتباع سابق امیر سبحان قلی خان هشترخانی، امیر بخارا در قندوز، معمول شد. اینان پس از مدتی حکومت ناحیه را به دست گرفتند و تا اواخر قرن ۱۳ق بر این مقام باقی بودند. نخستین عضو این خاندان، بیگ مراد خان ( ـ۱۱۱۰ق) نام داشت. قطغن از لحاظ باستان شناسی و آثار تاریخی و ما قبل تاریخ، ناحیه ای غنی است و در سه منطقۀ خوست و فرنگ، قندوز و قلعۀ زال آثار باستانی یافت شده است.