قضیه حقیقیه

[ویکی فقه] قضیه حقیقیه، به معنای قضیه دالّ بر ثبوت لوازم ماهوی موضوع برای موضوع است.
قضیه را به لحاظ نحوه وجود موضوع برسه قسم دانسته اند: خارجیه، حقیقیه، ذهنیه.
← اختلاف در این تقسیم
بعضی معاصران، در بیانی متفاوت از دیگران، به تقسیم چهارگانه روی آورده و معتقد است: وجود موضوع در قضیه به چند گونه تصور می شود: ۱. وجود خارجی، که حکم بر افراد خارجیِ موجود می رود. قضیه دارای چنین موضوعی، "قضیه خارجیه" خواهد بود. ۲. وجود خارجی به طور مطلق، که تحقق یافته باشد یا در آینده موجود شود. قضیه دارای چنین موضوعی، "قضیه حقیقیه" خواهد بود. ۳. وجود ذهنی، که حکم بر موجود ذهنی می رود، مثل: "فلان صورت ذهنی خاص، صورت زید است". قضیه دارای چنین موضوعی، "قضیه ذهنیه" خواهد بود. ۴. وجود مفهومی، که حکم بر مفهومی از مفاهیم می رود. طبیعت، بدون توجه به وجود خارجی یا ذهنی آن، محکوم به حکمی می گردد، مثل: "شریک الباری محال است" و "اجتماع نقیضان غیر ممکن است" و " انسان حیوان ناطق است".
اشکالی بر وجود ذهنی
برای قضیه ذهنیه مثال هایی از این قبیل ذکر شده است: "اجتماع ضدَین مغایر اجتماع نقیضَین است" و "اجتماع نقیضَین محال است" و این نوع امثله را در مبحث وجود ذهنی دلیل بر وجود ذهنیِ اموری دانسته اند که وجود خارجی ندارند. اما گفته شده که این استشهاد درست نیست زیرا اجتماع یا ارتفاع نقیضَین نه در خارج امکان پذیر است و نه در ذهن. زیرا برای آدمی محال است که مثلاً شکلی را هم به صورت دایره و هم به صورت مربع در نظر آورد، یعنی نمی تواند دایره و مربع را با هم جمع کند. پس "مربعِ دایره" نه وجود خارجی دارد و نه وجود ذهنی، و تنها یک ترکیب لفظی است.
مستندات مقاله
...