قضب

«یونجه" که در فارسی به آن «اسپست باغی»، «سپست»، «سبیس» یا «درفا»، در افغانستان «اسپیشتا» و در ترکی بدان «یونجه»، به رومی «میدیکی»، به مصری «قضب» و به عربی «رطبه» یا همان «فصفصه» گویند، گیاهی است علفی ، پایا و از تیره پروانه واران و همدسته شبدرها که ارتفاع آن تا یک متر می رسد.

یونجه. ( ا. ت. ) «یونجه» که در فارسی به آن «اسپست باغی»، «سپست»، «سبیس» یا «درفا»، در افغانستان «اسپیشتا» و در ترکی بدان «یونجه»، به رومی «میدیکی»، به مصری «قضب» و به عربی «رطبه» یا همان «فصفصه» گویند، گیاهی است علفی ، پایا و از تیره پروانه واران و همدسته شبدرها که ارتفاع آن تا یک متر می رسد. دارای ساقه های بلند و برگچه های نازک، نوک تیز و بیضی شکل. گل هایش غالبا بنفش، کوچک یا گاهی زردرنگ است و به شکل سیر، میوه «یونجه» مانند صدف بوده و دانه داخل میوه مانند لوبیا ولی کوچکتر از آن است. «یونجه» ریشه ای بسیار عمیق دارد که تا 3 متر به عمق زمین نفوذ می کند، در نتیجه ویتامین ها و مواد معدنی را از خاک تهیه می کند. این گیاه از علف های خوب مراتع است و بهترین نوع آن سبز املس ( نرم ) است. این گیاه در اکثر نقاط جهان رشد می کند و بصورت وحشی در بعضی نواحی معتدل آسیا و شمال آفریقا می روید که انواع و اقسام دارد. مزاج یونجه تازه در آخر اول گرم و تر و خشک آن، گرم و خشک است و قوتش تا 5سال باقی می ماند.
خواص یونجه: یونجه ی پخته ملین و خشک آن قابض است، تازه آن نفاخ و افزاینده شهوت است. مداومت در خوردن شربت یونجه چاق کننده و مولد خون صالح و ضماد کوبیده آن با عسل محلل ورم سرد و با سرکه محلل ورم گرم است، یونجه مدر حیض است خصوصا چون در حمام یا بعد از آن تناول نمایید و جهت خشونت سینه و سرفه نافع است، خوراک آن شیر و منی را زیاد می کند بخصوص تخم یونجه.
مقدار ویتامینC آن 2 برابر «جعفری» و 4 برابر «لیموترش» است و ویتامین آن از «شب کوری» جلوگیری می کند. بونجه همچنین مقداری ویتامینD داشته و سرشار از ویتامین K است که خوردن آن از خونریزی جلوگیری می کند و پخته آن برای رفع یبوست مفید است. ضماد پخته یونجه روزی 2 بار جهت رعشه مفید است.
ترکیبات شیمیایی: ترکیبات شیمیایی بر حسب آنکه عمل تجزیه روی این گیاه جوان ( قبل از گل دادن ) یا در آغاز گل دادن و یا پس از پیدایش گل انجام گیرد تفاوت می نماید. بطوریکه در گیاه جوان، مقدار پروتئین ها زیادتر از آغاز گل دادن و برعکس مواد سلولزی و هیدرات های کربن آن کمتر است. آنزیم های بسیاری در یونجه یافت می شود که از آنها می توان به امولسین، اینوزتاز و پنتیاز اشاره کرد. «یونجه» شامل حدود 20درصد پروتئین می باشد. علاوه بر اینها هیدرات های کربن، دیاستازها، نوعی ساپوتین با اثر عطسه آور، ستن ها، دوماده رنگی، اسیدفسفریک و ویتامین های مختلف است. در خاکستر آن مقدار زیادی آهک، پتاس، اسیدفسفریک، کمی منیزیم، آهن و به مقدار جزئی «آرسنیک» و «سیلیس» است.
شربت یونجه: برای تهیه شربت «یونجه» 300 گرم یونجه خشک را در یک لیتر آب می جوشانند تا نصف شود، سپس آن را با فشار صاف نموده و با 900 گرم قند یا شکر شربت کرده روزی 200 تا 300 گرم مصرف کند.
ترک اعتیاد با یونجه: روش پزشکان قدیم ایران در معالجه اعتیاد، ساختن داروهایی بود که معتاد را نسبت به خود اعتیاد متنفر و حساس می کرد و برای اینکار معمولا از تعفن یونجه، افسنتین و چند گیاه دیگر استفاده می کردند. اخیرا داروسازان سنتی هند یونجه تازه را خرد کرده 2 ماه در الکل خیسانده و بعد یک استکان آن را با مقداری آب موقع خماری به معتاد می خورانند و بعد دستور می دهند که از ماده مورد اعتیاد خود استفاده کند. محلول الکلی یونجه بعلت داشتن ماده صابونی ( ساپونین ) شخص را ناراحت کرده و نسبت به ماده مورد اعتیاد متنفر و بیزار می سازد و تا مدتی زیاد از آن بدش می آید. این روش سابقا در ایران برای درمان اعتیاد به الکل بود، اکنون برای معالجه معتادان به تریاک و سیگار و حتی هروئین بکار رفته و نتایج عالی داده است.