قضاوت در دوره مغول

[ویکی فقه] در این مقاله به بررسی قضاوت در ایران قبل و در زمان مغول می پردازیم.
در ایران در طول خلافت بنی امیه به لحاظ شورش های مذهبی ناشی از مخالفت مردم با امویان و نیز مبارزات شیعیان معترض، دستگاه حکومتی ایران مجال رسیدگی به امر قضایی را نیافت. ولی در اوایل خلافت عباسیان بین قضات ایران و قاضی القضات بغداد پیوستگی کامل وجود داشت و این پیوستگی در زمان حکومت سامانیان در بخارا و ماوراءالنهر با تبعیت از مذهب ابو حنیفه همچنان استوار ماند.
قضاوت به مذهب شافعی
در خراسان مذهب شافعی نیرو گرفت و قضاوت بر اساس آن مذهب انجام می شد. اگر چه با تاسیس حکومتهای مستقل محلی در سیستان و گرگان و مازندران و عراق، نظام دچار پراکندگی و هرج و مرج شد با این همه در بیشتر شهرهای فارس و خوزستان و عراق و آذربایجان کار قضا تحت سلطه قضایی بغداد باقی ماند. تا آنجا که سلطه کامل ترکان سلجوقی بر سراسر ایران موجب تنفیذ قدرت معنوی خلفای بغداد گردید و پراکندگی های مولود حکومت ملوک الطوایفی کاهش یافت.
دستورالعمل جدید
در سلطنت ملک شاه سلجوقی تنظیم کار قضات مورد توجه واقع شد و دستور العملی برای قضات صادر گردید که از پذیرفتن هر گونه سند و دعوایی که سی سال از آن می گذشت خودداری کنند و مقام تازه ای در دستگاه قضا به نام اقضی القضات بوجود آمد و با اعطای آن به قاضی شافعی بغداد خواستند او را بر قاضی القضات حنفی برتری دهند.
تاسیس قاضی عسکر
...