قصیده تائیه، بلندترین قصیده دعبل خزائی است که سبب شد تا دعبل، شهرتی عالم گیر را کسب نماید. تعداد ابیات این قصیده، ۱۲۳ بیت و به زبان عربی است. نام این شعر، علاوه بر قصیده تائیه، به مدارس الآیات یا تائیه دعبل شهره است. وی ۱۵ قصیده سروده است که یکی از قطعه شعرهای او با تاء شروع می شود. از همین رو به این قصیده، قصیده تائیه گفته می شود.
... [مشاهده متن کامل]
دعبل خزاعی ( زاده ۱۴۸ کوفه درگذشته ۲۴۵ قمری ) ، از شاعران برجسته و شیعه قرن دوم ه. ق است که در عصر خلفاء عباسی می زیست. اما با این حال، هرگز به دربار و مدیحه سرایی برای پادشاهان و خلفاء عباسی روی نیاورد.
این قصیده، از لحاظ بافت کلامی، صنایع لفظی، صنایع معنوی و ادبی، جایگاه والایی دارد و برخی بر این باورند که اگر از دعبل، تنها همین قصیده باقی مانده بود، در شناخت نبوغ شعری و ادبی دعبل خزائی، کفایت می کرد. این شعر علاوه بر آرایه های ادبی، از لحاظ محتوایی و مفهوم نیز، مورد ستایش قرار گرفته است. وزن عروضی قصیده، «فَعُولُنْ مَفاعیلُنْ فَعُولُنْ مَفاعِلُ» است. این وزن، بیشتر مناسب اشعار حماسی با محتوای بلند می باشد. دعبل این شعر را در کمال ظرافت و آمیخته با صنایعی چون: حُسن مطلع، تشبیب و تغزل، جناس، مراعات النظیر، طباق، توریه، ایهام، استعاره، کنایه، حُسن تعلیل و حُسن تخلّص آراسته است.
شهره است که وقتی علی بن موسی الرضا به مرو داخل شد و به منصب ولایتعهدی مأمون منصوب شد؛ دعبل قصیده ای را سرود و به محضر علی بن موسی الرضا راهی شد. دعبل به محفل علی بن موسی الرضا وارد شد و به او گفت: من قصیده ای در مدح شما سروده ام و عهد کرده ام که قبل از آنکه شما آن را نشنیده باشید، آن را برای دیگری نخوانم. علی بن موسی به وی اجازه سرودن داد.
این قصیده در مدح اهل بیت نبوت سروده شده است. همچنین در آن به ذکر مصائب وارده بر این خاندان نیز پرداخته شده است. این موضوعات عبارتند از: خلافت علی بن ابی طالب، عصمت و امامت او و فرزندانش، عشق به آل محمد، بی وفایی و جور مردمان به این خاندان، جنایات بنی امیه و بنی عباس در حق اهل بیت نبوت، نبرد کربلا، قیام علویان بر ضد عباسیان و برخی از اعتقادات تشیع و گزارشات تاریخی. یکی از دلایل مورد توجه قرار گرفتن این شعر، بعد سیاسی آن است؛ زیرا او در زمان بنی عباس می زیسته و در اشعارش به ظلم های بنی عباس بر شیعیان و قیام شیعیان علیه حکومت را گزارش کرده است. در این قصیده، از ولایتعهدی علی بن موسی الرضا هیچ یادی نشده است. در ذکر علت آن آورده اند که علی بن موسی الرضا این منصب را به اجبار پذیرفته و به نوعی یک نقشه سیاسی برای پوشش تبعید علی بن موسی در مرو بوده است که توسط مأمون تمهیده شده بود.
... [مشاهده متن کامل]
دعبل خزاعی ( زاده ۱۴۸ کوفه درگذشته ۲۴۵ قمری ) ، از شاعران برجسته و شیعه قرن دوم ه. ق است که در عصر خلفاء عباسی می زیست. اما با این حال، هرگز به دربار و مدیحه سرایی برای پادشاهان و خلفاء عباسی روی نیاورد.
این قصیده، از لحاظ بافت کلامی، صنایع لفظی، صنایع معنوی و ادبی، جایگاه والایی دارد و برخی بر این باورند که اگر از دعبل، تنها همین قصیده باقی مانده بود، در شناخت نبوغ شعری و ادبی دعبل خزائی، کفایت می کرد. این شعر علاوه بر آرایه های ادبی، از لحاظ محتوایی و مفهوم نیز، مورد ستایش قرار گرفته است. وزن عروضی قصیده، «فَعُولُنْ مَفاعیلُنْ فَعُولُنْ مَفاعِلُ» است. این وزن، بیشتر مناسب اشعار حماسی با محتوای بلند می باشد. دعبل این شعر را در کمال ظرافت و آمیخته با صنایعی چون: حُسن مطلع، تشبیب و تغزل، جناس، مراعات النظیر، طباق، توریه، ایهام، استعاره، کنایه، حُسن تعلیل و حُسن تخلّص آراسته است.
شهره است که وقتی علی بن موسی الرضا به مرو داخل شد و به منصب ولایتعهدی مأمون منصوب شد؛ دعبل قصیده ای را سرود و به محضر علی بن موسی الرضا راهی شد. دعبل به محفل علی بن موسی الرضا وارد شد و به او گفت: من قصیده ای در مدح شما سروده ام و عهد کرده ام که قبل از آنکه شما آن را نشنیده باشید، آن را برای دیگری نخوانم. علی بن موسی به وی اجازه سرودن داد.
این قصیده در مدح اهل بیت نبوت سروده شده است. همچنین در آن به ذکر مصائب وارده بر این خاندان نیز پرداخته شده است. این موضوعات عبارتند از: خلافت علی بن ابی طالب، عصمت و امامت او و فرزندانش، عشق به آل محمد، بی وفایی و جور مردمان به این خاندان، جنایات بنی امیه و بنی عباس در حق اهل بیت نبوت، نبرد کربلا، قیام علویان بر ضد عباسیان و برخی از اعتقادات تشیع و گزارشات تاریخی. یکی از دلایل مورد توجه قرار گرفتن این شعر، بعد سیاسی آن است؛ زیرا او در زمان بنی عباس می زیسته و در اشعارش به ظلم های بنی عباس بر شیعیان و قیام شیعیان علیه حکومت را گزارش کرده است. در این قصیده، از ولایتعهدی علی بن موسی الرضا هیچ یادی نشده است. در ذکر علت آن آورده اند که علی بن موسی الرضا این منصب را به اجبار پذیرفته و به نوعی یک نقشه سیاسی برای پوشش تبعید علی بن موسی در مرو بوده است که توسط مأمون تمهیده شده بود.
