قصص و اخبار جرت فی عمان

[ویکی نور] قصص و أخبار جرت فی عمان، تألیف محمد بن عامر بن راشد معولی، معروف به ابن عریق (متوفی 1190ق) است که با تحقیق سعید بن محمد بن سعید هاشمی منتشر شده است. این اثر، تاریخ عمان از زمان هجرت مالک بن فهم ازدی به عمان در ربع اول قرن دوم میلادی تا زمان احمد بن سعید بوسعیدی در سال 1156ق/1744م، را در بر دارد.
این کتاب از مهمترین مصادر تاریخ عمان در مقطع زمانی انتقال از دولت یعاربه به دولت آلبوسعید در نیمه قرن دوازدهم هجری/هیجدهم میلادی است.
کتاب با مقدمه تحقیقی خوبی در شرح حال مؤلف و شیوه نگارش او، نسخ و مصادر و شیوه تحقیق کتاب آغاز شده است. کتاب، فاقد مقدمه مؤلف و خاتمه است. نویسنده در نگارش مطالب، همانند مورخین پیش از خود، حوادث را پیاپی ذکر کرده است. البته برخی از نسخه نویسان برخی از عناوین را بر حاشیه کتاب نوشته اند. هاشمی متن کتاب را در 19 فصل مشتمل بر بخشهای متعددی تنظیم کرده است.
ابن عریق در نگارش کتاب بر کتب تاریخ و سیره مورخین پیش از خود اعتماد کرده است. اطلاعات این کتاب با کتاب «کشف الغمة الجامع لأخبار الأمة»، سرحان بن سعید ازکوی که حوادث عمان تا سال 1140ق/1728م، را در بر دارد تا حدود زیادی مطابقت دارد.
ساکنان عمان مانند سایر کشورهای عربی، قبل از اسلام از قبایل عربی بودند که پس از پراکنده شدن و مهاجرت، به دلایلی از جمله موقعیت جغرافیایی این کشور، در این سرزمین سکنی گزیدند. این سرزمین تا پیش از اسلام در بیشتر برهه ای تاریخی خود تحت حاکمیت حکومتهای حاکم در ایران بوده است. پیش از اسلام عمان به دست خاندان «جلندی» از اعراب ازد اداره میشد که تحت سیطره دولت ساسانی بود.
پس از صلح حدیبیه، پیامبر اسلام برای دعوت مردم عمان به اسلام، عمروعاص را به آنجا فرستاد که نامه آن حضرت به اهل عمان در ص 75 کتاب آمده است. در پی آن، جیفر بن جلندی و عبد بن جلندی، امیران عمان، اسلام را پذیرفتند و به پیروی از آنها اعراب عمان نیز اسلام آوردند.