قِزِل اوزَن ( به معنی طلای روان ) دومین رود بلند ایران است که از کوه های چهل چشمه میان سقز و دیواندره در استان کردستان سرچشمه گرفته و بعد از پیوستن رودهای شهرچایی و قرانقو چایی و آیدوغموش و چندین رودخانه فصلی دیگر در شهر میانه در استان آذربایجان شرقی و همچنین پس از پیوستن هیرو رود، زنجان رود و شاهرود به آن به دریای خزر می ریزد. قزل اوزن در جنوب استان گیلان در درون آب دریاچه سد سپیدرود به رودخانه بزرگ شاه رود پیوسته و تشکیل رودخانه ای به نام سپید رود می دهد.
نام اصلی این رود ایسپارو است که توسط مغولان تغییر داده شده است. سفیدرود که بومیان تاتی و تالشی هنوز از آن با نام های ایسپارو، سیبدورو، سیودورو و اسپه یاد می کنند به هولان موران مغولی و قزل اوزن ترکی تغییر یافت. [ ۲] [ ۳] [ ۴] [ ۵] [ ۶] [ ۷] [ ۸]
رود بزرگ قزل اوزن از مسیر غرب، شمال غرب و شمال استان زنجان می گذرد، که در بخش هایی با استانهای گیلان، قزوین، اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان حدود مرزی پدیدآورده است که حاشیه این رود یادآور تمدن باستانی آندیا است که یکی از تمدن های آغاز هزارهٔ اول پیش از میلاد می باشد. [ ۹]
قزل اوزن یعنی طلای روان. این نام از دو جزء قزل و اوزن تشکیل شده است. به تقریب درست می توان گفت در این جا قزل اوزن به معنی رود بزرگ است. قزل رنگ طلای آمیخته با مس است که بین زرد و سرخ است و اوزن به معنای روان است. قزل به معنای سرخ می باشد و البته به معنی طلا و طلایی هم ذکر شده است. [ ۱۰] [ ۱۱] به طور کلی در ترکی چهار کلمه آق، قرا، گوی و قزل صفت مطلق رنگهای سفید و سیاه و آبی و سرخ می باشند ولی معنی اصطلاحی آن ها متفاوت است. در زبان ترکی صفت بر موصوف مقدم است و هرگاه هر یک از صفت های آغ، قرا، گوی و قزل با اسماء عام و عادی بکار روند رنگ آن اسم را بیان می کند؛ ولی هرگاه هر یک از صفت های مذکور مفهوم اسم عام را تغییر داده و از آن اسم خاص و اعلام درک شود آنگاه صفت مزبور به معانی بزرگ، عظیم، ارزشمند، شکوهمند، نیرومند، شریف، مقدس و پر شمار بوده و اسم مزبور را متمایز می نماید. [ ۱۲]
اوزن به معنای دره است. برابر تحقیقات شرق شناس لهستانی، ( Tadeusz Jan Kowalski ) تادئوش یان کوالسکی، [ ۱۳] کلمه اوز در ترکی قدیم بمعنی آب فراوان یا رود بکار می رفته است. [ ۱۴]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفنام اصلی این رود ایسپارو است که توسط مغولان تغییر داده شده است. سفیدرود که بومیان تاتی و تالشی هنوز از آن با نام های ایسپارو، سیبدورو، سیودورو و اسپه یاد می کنند به هولان موران مغولی و قزل اوزن ترکی تغییر یافت. [ ۲] [ ۳] [ ۴] [ ۵] [ ۶] [ ۷] [ ۸]
رود بزرگ قزل اوزن از مسیر غرب، شمال غرب و شمال استان زنجان می گذرد، که در بخش هایی با استانهای گیلان، قزوین، اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان حدود مرزی پدیدآورده است که حاشیه این رود یادآور تمدن باستانی آندیا است که یکی از تمدن های آغاز هزارهٔ اول پیش از میلاد می باشد. [ ۹]
قزل اوزن یعنی طلای روان. این نام از دو جزء قزل و اوزن تشکیل شده است. به تقریب درست می توان گفت در این جا قزل اوزن به معنی رود بزرگ است. قزل رنگ طلای آمیخته با مس است که بین زرد و سرخ است و اوزن به معنای روان است. قزل به معنای سرخ می باشد و البته به معنی طلا و طلایی هم ذکر شده است. [ ۱۰] [ ۱۱] به طور کلی در ترکی چهار کلمه آق، قرا، گوی و قزل صفت مطلق رنگهای سفید و سیاه و آبی و سرخ می باشند ولی معنی اصطلاحی آن ها متفاوت است. در زبان ترکی صفت بر موصوف مقدم است و هرگاه هر یک از صفت های آغ، قرا، گوی و قزل با اسماء عام و عادی بکار روند رنگ آن اسم را بیان می کند؛ ولی هرگاه هر یک از صفت های مذکور مفهوم اسم عام را تغییر داده و از آن اسم خاص و اعلام درک شود آنگاه صفت مزبور به معانی بزرگ، عظیم، ارزشمند، شکوهمند، نیرومند، شریف، مقدس و پر شمار بوده و اسم مزبور را متمایز می نماید. [ ۱۲]
اوزن به معنای دره است. برابر تحقیقات شرق شناس لهستانی، ( Tadeusz Jan Kowalski ) تادئوش یان کوالسکی، [ ۱۳] کلمه اوز در ترکی قدیم بمعنی آب فراوان یا رود بکار می رفته است. [ ۱۴]
wiki: قزل اوزن