فرهنگ فارسی
فرهنگ عمید
۲. رنگ دانۀ قرمز طبیعی که از حشره ای به همین نام تولید می شود و برای رنگ کردن پشم و ابریشم به کار می رود. در الکل، اتر، بنزین، و آبی که مقدار کمی اسید در آن ریخته باشند حل می شود.
دانشنامه عمومی
قرمزدانه ماده رنگزای طبیعی است که منشا جانوری داشته و از بدن حشراتی به همین اسم بدست می آیند. قرمز دانه یا پودر کارمن که با کد ای ۱۲۰ ( E120 ) هم شناخته می شود و در صنایع غذایی نیزکاربرد دارد ، در تولید نوشیدنی ها، خمیر دندان، سوسیس و کالباس، لوازم آرایشی و. .
قرمزدانه از دیر باز در ایران برای رنگرزی منسوجات و الیاف مورد استفاده در بافت فرش دستباف به کار رفته است. این رنگ در ایران به رنگ لاکی معروف بوده است. رنگ لاکی از حشره لاک و در طی فرایند لاک گیری بدست می آید. این رنگ از طریق هندوستان تأمین می شد.
• قرمزدانه هندی یا لاک هندی
• قرمزدانه لهستانی
• فرمز دانه مکزیکی یا Cochineal
• قرمزدانه مدیترانه ای که بر روی نوعی بلوط در اطراف دریای مدیترانه زندگی می کند.
• کرم ورمیلو
حشره قرمزدانه هندی در مناطق حاره ای هندوستان و بر روی میوه های گوشتی و شیرین می نشیند. از بدن این حشره بیشتر لاک بدست می آید و در فرایند لاک گیری، مقداری رنگ قرمز پررنگ نیز بدست می آید که در ایران به رنگ لاکی معروف است. ریشۀ کلمۀ قرمز نیز از همین جاست. در سانسکریت به رنگی که از این حشره به دست می آید «کرمی - جا» ( به دست آمده از کرم ) می گفتند و کرمی - جا در زبان عربی به «قرمز» تبدیل شد. [ ۱]
کلونی قرمز دانه لهستانی بر روی ریشه گیاه است. این گیاه در نواحی کوهستانی آرارات رشد می کند.
قرمزدانه مکزیکی یا Cochineal حشره ای است که از بدن آن ماده ای رنگی به همین نام استخراج می شود. این حشره که از شیره گیاهان به ویژه برخی انواع کاکتوس تغذیه می کند بومی مناطق گرمسیری آمریکای جنوبی و مرکزی و کشور مکزیک است. بدن این حشره ماده ای به نام اسید کارمینیک دارد که وسیله دفاعی آن در برابر دیگر حشرات است. قرمزدانه ها را در زمان تخم ریزی از روی گیاهان جمع آوری می کنند و با جوشاندن، آن ها را می کشند و سپس خشک می کنند. حدود ۱۷ تا ۲۴ درصد اسید کارمینیک در وزن خشک حشره و تخم های آن وجود دارد که با استخراج و امتزاج آن با املاح آلومینیوم و کلسیم رنگدانه سرخرنگ کارمین یا قرمزدانه به دست می آید که در رنگ های خوراکی، رنگرزی و لوازم آرایشی کاربرد دارد.
این نوع حشره بر روی نوعی بلوط که در آب و هوای مدیترانه ای رشد می کند زیست دارد.
تهیه واکس برای پوشش دهی میوه ها و شکلات و شیرینی ( صنایع غذایی )
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفقرمزدانه از دیر باز در ایران برای رنگرزی منسوجات و الیاف مورد استفاده در بافت فرش دستباف به کار رفته است. این رنگ در ایران به رنگ لاکی معروف بوده است. رنگ لاکی از حشره لاک و در طی فرایند لاک گیری بدست می آید. این رنگ از طریق هندوستان تأمین می شد.
• قرمزدانه هندی یا لاک هندی
• قرمزدانه لهستانی
• فرمز دانه مکزیکی یا Cochineal
• قرمزدانه مدیترانه ای که بر روی نوعی بلوط در اطراف دریای مدیترانه زندگی می کند.
• کرم ورمیلو
حشره قرمزدانه هندی در مناطق حاره ای هندوستان و بر روی میوه های گوشتی و شیرین می نشیند. از بدن این حشره بیشتر لاک بدست می آید و در فرایند لاک گیری، مقداری رنگ قرمز پررنگ نیز بدست می آید که در ایران به رنگ لاکی معروف است. ریشۀ کلمۀ قرمز نیز از همین جاست. در سانسکریت به رنگی که از این حشره به دست می آید «کرمی - جا» ( به دست آمده از کرم ) می گفتند و کرمی - جا در زبان عربی به «قرمز» تبدیل شد. [ ۱]
کلونی قرمز دانه لهستانی بر روی ریشه گیاه است. این گیاه در نواحی کوهستانی آرارات رشد می کند.
قرمزدانه مکزیکی یا Cochineal حشره ای است که از بدن آن ماده ای رنگی به همین نام استخراج می شود. این حشره که از شیره گیاهان به ویژه برخی انواع کاکتوس تغذیه می کند بومی مناطق گرمسیری آمریکای جنوبی و مرکزی و کشور مکزیک است. بدن این حشره ماده ای به نام اسید کارمینیک دارد که وسیله دفاعی آن در برابر دیگر حشرات است. قرمزدانه ها را در زمان تخم ریزی از روی گیاهان جمع آوری می کنند و با جوشاندن، آن ها را می کشند و سپس خشک می کنند. حدود ۱۷ تا ۲۴ درصد اسید کارمینیک در وزن خشک حشره و تخم های آن وجود دارد که با استخراج و امتزاج آن با املاح آلومینیوم و کلسیم رنگدانه سرخرنگ کارمین یا قرمزدانه به دست می آید که در رنگ های خوراکی، رنگرزی و لوازم آرایشی کاربرد دارد.
این نوع حشره بر روی نوعی بلوط که در آب و هوای مدیترانه ای رشد می کند زیست دارد.
تهیه واکس برای پوشش دهی میوه ها و شکلات و شیرینی ( صنایع غذایی )
wiki: قرمزدانه
دانشنامه آزاد فارسی
قرمزدانه (cochineal)
رنگ قرمز شفاف حاصل از حشرۀ فلسی مکزیکی کاکتوس خوار Dactylopius coccus . از قدیمی ترین مواد رنگی طبیعی که از ثبات بسیاری برخوردار است و در رنگ آمیزی مواد خوراکی و منسوجات به کار برده می شود. از ۷۰هزار حشره ای که روی درخت بلوط زندگی می کنند، ۴۵۰ گرم قرمزدانه به دست می آید.
رنگ قرمز شفاف حاصل از حشرۀ فلسی مکزیکی کاکتوس خوار Dactylopius coccus . از قدیمی ترین مواد رنگی طبیعی که از ثبات بسیاری برخوردار است و در رنگ آمیزی مواد خوراکی و منسوجات به کار برده می شود. از ۷۰هزار حشره ای که روی درخت بلوط زندگی می کنند، ۴۵۰ گرم قرمزدانه به دست می آید.
wikijoo: قرمزدانه
مترادف ها
قرمز دانه
پیشنهاد کاربران
قرمزدانه
نام حشره کوچکی است بیضی شکل به اندازه عدس یا نخود شبیه به حشره «کفش دوز» که نام علمی آن «کوکوس» می باشد، نوع ماده آن پر ندارد اما نر این حشره بال دار است رنگش سرخ بوده و به مرور زمان سرخ تر می گردد. قرمزدانه انواع گوناگون دارد که از آن جمله است قرمزدانه مکزیکی، قرمزدانه مدیترانه ای ( کرم ورمیلو ) ، قرمزدانه آرارات، قرمزدانه هندی ( لاک ) و قرمزدانه لهستانی. قرمزدانه بهترین ماده رنگزای حیوانی است که به تنهایی، یا با ترکیب با رنگ های گیاهی، انواع سایه روشن های رنگی را، به خصوص برای قالی بافی، از آن به دست می آورند ( رنگ لاکی معروف در فرش ایران از این جمله است ) .
... [مشاهده متن کامل]
بشر از آغاز تاریخ با این حشره و موارد استفاده از آن آشنا بوده است و رنگ قرمز و خود واژه قرمز از این حشره گرفته شده است. عقیده بر این است که در ایران بیش از دو هزار سال از این رنگ استفاده می کرده اند. در کارگاه های سنتی ایران قرمزدانه را به دو نام شراب کش و نمک کش می شناسند. در فرهنگ معین زیر مدخل «قرمز» چند نوع قرمزدانه آمده است: «قرمزدانه شراب کش: قرمز دانه ای که در شراب جوشیده کشته شده باشد» و «قرمزدانه گچ کش: قرمزدانه ای است که به وسیله گرد گچ کشته شده باشد»
این ماده در اصل حشره ای است به همین نام که معمولاً در گروهای بزرگ ( حدود سیصد عدد ) زندگی می کنند معروف ترین آن قرمزدانه نپال و منطقه ای به نام ( gacil ) در مکزیک است که در اوایل قرن نوزدهم اسپانیایی ها آن را در مکزیک پرورش می دادند و به نقاط دیگر صادر می کردند ولی درسال1810 نمونه زنده آن را روی درخت انجیر هندی واقع در باغ کشاورزی جزیره قناری گذاشتند جالب اینکه با تمام توجهی که مقامات محلی به عمل آوردند چون این حشره آفت گیاه انجیر هندی محسوب می شود، ساکنان بومی منطقه به آنها توجهی نکردند و تنها عده ای معدود به پرورش آن پرداختند. در اواسط قرن نوزدهم وقتی که تاکستان ها بر اثر هجوم آفت های گیاهی از بین رفت تجارت قرمزدانه آنان را نجات داد و این امر باعث حیرت ساکنان جزیره شد.
شکل ظاهری آن تقریباً به نخودی فشرده شبیه است که به اشتباه به آن کفش دوز می گویند غذای این حشره شیره گیاهانی است که روی آن زندگی می کند اما پس از مکیدن شیره گیاه از خود صمغی ترشح می کند که همان باعث مرگ حشره می شود. پرورش این حشره در گذشته در جنوب ایران، اهواز، کناره های خلیج فارس و بلوچستان مرسوم بود و جنوب ایران و به خصوص بلوچستان برای پرورش آن مناسب است. در حال حاضر نیز این حشره به صورت وحشی و پراکنده پیدا می شود که در برخی از نواحی بومی از وجود آن برای رنگرزی استفاده می کنند در کتاب چگونه قالی های شرق را بشناسیم آمده است: «در هندوستان رنگ لاکی قرمز را از یک نوع اینگوم می گیرند بدین ترتیب که حشره ای که زیر پوست درخت انجیر هندی زندگی می کند که به صورت اینگوم بر درخت می چسبد و از همین لعاب است که لاک می سازند و لاک قرمزدانه از آن تهیه می گردد در هندوستان این قرمز لاکی را کجیل یا لاک می گویند و به احتمال قوی در ایران هم برای زمینه لاکی از همین رنگ استفاده می شود». در همین کتاب آمده است: «در ترکیه حشره ای شبیه به ساس به رنگ قرمز تهیه می شود که آن را قرمزدانه ارمنی می گویند. هر دوی این حشرات از خانواده قرمزدانه محسوب می شوند و همان طور که اشاره شد این رنگ در تمام قالی های شرقی و برخی دیگر از دست باف ها مورد استفاده قرار می گرفته است. بنابر کتب قدیمی این رنگ به وسیله اسکندر از هند و ایران به یونان قدیم برده شده است»
قرمزدانه را پس از جمع آوری در دستگاه مخصوص به وسیله آب یا حرارت خفه می کنند و سپس در آفتاب یا کوره خشک می نمایند رنگهای معروف قرمزدانه که برای رنگ کردن پشم به کار می رود از آن تهیه می شود. قرمزدانه در الکل، اتر، بنزین، آب که مقدار کمی اسید در آن ریخته باشند حل می شود. قرمزدانه را در فارسی «کرم رنگرزان» نیز می نامند این حشره پس از آماده شدن برای بهره برداری 70 تا 90 درصد «صمغ» و 2 تا 10 درصد ماده رنگی دارد.
قرمزدانه از دیرباز در استان های کرمان و خراسان به نام «لاک» یا «قرمزدانه لاکی» شناخته می شود و «لاکی» همان رنگی است که از قرمزدانه به دست می آید. در قدیم این ماده رنگی از هندوستان وارد می شد اما پس از آمدن قرمزدانه مکزیکی و جزایر قناری که جنس آن بهتر است قرمزدانه هندی از رواج افتاد. قرمزدانه در هوای آزاد فاسد نمی شود و طول مدت نگهداری به قدرت رنگی آن لطمه نمی زند آب سرد مقداری از قرمزدانه را در خود حل می کند و آب گرم مواد چربی و رنگ آن را حل می نماید محلول آن پس از مدتی در اثر تأثیر اکسیژن هوا رسوبی پدیدار می کند این ماده به صورت گرد نرم، خمیر تهیه می شود.
قرمزدانه را با «بی کربنات پتاسیم، زاج سفید، قلع، مس، آهن» دندانه می دهند. این ماده دارای خاصیت چند رنگی جالبی است و از آن با دندانه های گوناگون رنگ های مختلف به دست می آید.
چون قرمزدانه در ایران گران قیمت است لذا سودجویان در آن تقلباتی می نمایند این تقلبات شامل افزایش وزن قرمزدانه از طریق مخلوط کردن آن با شن و گچ و گرد سرب انجام می گردد تشخیص مواد خارجی و میزان آن در قرمزدانه به دو گونه میسر است :
الف - آزمایشات شیمیایی: مثلاً تأثیر اسیدها که رنگ آن را زرد می کند و رسوبی نیز به جای می گذارد یا زاج سیاه و سولفات مس هر دو بر روی قرمزدانه رسوب بنفش می دهند.
ب - آزمایش فیزیکی: و آن حل نمودن رنگ در آب است به دفعات و دور نمون محلول قرمز تا آنجا که قرمزدانه به کلی با آب از ظرف خارج می گردد و مواد تقلبی در ته ظرف باقی بماند.
مشخصات حشره: «قرمزدانه حشره ای شبیه کفش دوز است که اسم علمی آن Causes و از دسته Hemiptre است. غذای این حشره شیره گیاهانی است که روی آنها زندگی می کند اما پس از مکیدن شیره گیاه از خود صمغی ترشح می کند که همان باعث رنگ حشره می شود. این حشره برحسب محل رشد به چند گروه تقسیم می شود که شامل: قرمزدانه هندی، . . .
نام حشره کوچکی است بیضی شکل به اندازه عدس یا نخود شبیه به حشره «کفش دوز» که نام علمی آن «کوکوس» می باشد، نوع ماده آن پر ندارد اما نر این حشره بال دار است رنگش سرخ بوده و به مرور زمان سرخ تر می گردد. قرمزدانه انواع گوناگون دارد که از آن جمله است قرمزدانه مکزیکی، قرمزدانه مدیترانه ای ( کرم ورمیلو ) ، قرمزدانه آرارات، قرمزدانه هندی ( لاک ) و قرمزدانه لهستانی. قرمزدانه بهترین ماده رنگزای حیوانی است که به تنهایی، یا با ترکیب با رنگ های گیاهی، انواع سایه روشن های رنگی را، به خصوص برای قالی بافی، از آن به دست می آورند ( رنگ لاکی معروف در فرش ایران از این جمله است ) .
... [مشاهده متن کامل]
بشر از آغاز تاریخ با این حشره و موارد استفاده از آن آشنا بوده است و رنگ قرمز و خود واژه قرمز از این حشره گرفته شده است. عقیده بر این است که در ایران بیش از دو هزار سال از این رنگ استفاده می کرده اند. در کارگاه های سنتی ایران قرمزدانه را به دو نام شراب کش و نمک کش می شناسند. در فرهنگ معین زیر مدخل «قرمز» چند نوع قرمزدانه آمده است: «قرمزدانه شراب کش: قرمز دانه ای که در شراب جوشیده کشته شده باشد» و «قرمزدانه گچ کش: قرمزدانه ای است که به وسیله گرد گچ کشته شده باشد»
این ماده در اصل حشره ای است به همین نام که معمولاً در گروهای بزرگ ( حدود سیصد عدد ) زندگی می کنند معروف ترین آن قرمزدانه نپال و منطقه ای به نام ( gacil ) در مکزیک است که در اوایل قرن نوزدهم اسپانیایی ها آن را در مکزیک پرورش می دادند و به نقاط دیگر صادر می کردند ولی درسال1810 نمونه زنده آن را روی درخت انجیر هندی واقع در باغ کشاورزی جزیره قناری گذاشتند جالب اینکه با تمام توجهی که مقامات محلی به عمل آوردند چون این حشره آفت گیاه انجیر هندی محسوب می شود، ساکنان بومی منطقه به آنها توجهی نکردند و تنها عده ای معدود به پرورش آن پرداختند. در اواسط قرن نوزدهم وقتی که تاکستان ها بر اثر هجوم آفت های گیاهی از بین رفت تجارت قرمزدانه آنان را نجات داد و این امر باعث حیرت ساکنان جزیره شد.
شکل ظاهری آن تقریباً به نخودی فشرده شبیه است که به اشتباه به آن کفش دوز می گویند غذای این حشره شیره گیاهانی است که روی آن زندگی می کند اما پس از مکیدن شیره گیاه از خود صمغی ترشح می کند که همان باعث مرگ حشره می شود. پرورش این حشره در گذشته در جنوب ایران، اهواز، کناره های خلیج فارس و بلوچستان مرسوم بود و جنوب ایران و به خصوص بلوچستان برای پرورش آن مناسب است. در حال حاضر نیز این حشره به صورت وحشی و پراکنده پیدا می شود که در برخی از نواحی بومی از وجود آن برای رنگرزی استفاده می کنند در کتاب چگونه قالی های شرق را بشناسیم آمده است: «در هندوستان رنگ لاکی قرمز را از یک نوع اینگوم می گیرند بدین ترتیب که حشره ای که زیر پوست درخت انجیر هندی زندگی می کند که به صورت اینگوم بر درخت می چسبد و از همین لعاب است که لاک می سازند و لاک قرمزدانه از آن تهیه می گردد در هندوستان این قرمز لاکی را کجیل یا لاک می گویند و به احتمال قوی در ایران هم برای زمینه لاکی از همین رنگ استفاده می شود». در همین کتاب آمده است: «در ترکیه حشره ای شبیه به ساس به رنگ قرمز تهیه می شود که آن را قرمزدانه ارمنی می گویند. هر دوی این حشرات از خانواده قرمزدانه محسوب می شوند و همان طور که اشاره شد این رنگ در تمام قالی های شرقی و برخی دیگر از دست باف ها مورد استفاده قرار می گرفته است. بنابر کتب قدیمی این رنگ به وسیله اسکندر از هند و ایران به یونان قدیم برده شده است»
قرمزدانه را پس از جمع آوری در دستگاه مخصوص به وسیله آب یا حرارت خفه می کنند و سپس در آفتاب یا کوره خشک می نمایند رنگهای معروف قرمزدانه که برای رنگ کردن پشم به کار می رود از آن تهیه می شود. قرمزدانه در الکل، اتر، بنزین، آب که مقدار کمی اسید در آن ریخته باشند حل می شود. قرمزدانه را در فارسی «کرم رنگرزان» نیز می نامند این حشره پس از آماده شدن برای بهره برداری 70 تا 90 درصد «صمغ» و 2 تا 10 درصد ماده رنگی دارد.
قرمزدانه از دیرباز در استان های کرمان و خراسان به نام «لاک» یا «قرمزدانه لاکی» شناخته می شود و «لاکی» همان رنگی است که از قرمزدانه به دست می آید. در قدیم این ماده رنگی از هندوستان وارد می شد اما پس از آمدن قرمزدانه مکزیکی و جزایر قناری که جنس آن بهتر است قرمزدانه هندی از رواج افتاد. قرمزدانه در هوای آزاد فاسد نمی شود و طول مدت نگهداری به قدرت رنگی آن لطمه نمی زند آب سرد مقداری از قرمزدانه را در خود حل می کند و آب گرم مواد چربی و رنگ آن را حل می نماید محلول آن پس از مدتی در اثر تأثیر اکسیژن هوا رسوبی پدیدار می کند این ماده به صورت گرد نرم، خمیر تهیه می شود.
قرمزدانه را با «بی کربنات پتاسیم، زاج سفید، قلع، مس، آهن» دندانه می دهند. این ماده دارای خاصیت چند رنگی جالبی است و از آن با دندانه های گوناگون رنگ های مختلف به دست می آید.
چون قرمزدانه در ایران گران قیمت است لذا سودجویان در آن تقلباتی می نمایند این تقلبات شامل افزایش وزن قرمزدانه از طریق مخلوط کردن آن با شن و گچ و گرد سرب انجام می گردد تشخیص مواد خارجی و میزان آن در قرمزدانه به دو گونه میسر است :
الف - آزمایشات شیمیایی: مثلاً تأثیر اسیدها که رنگ آن را زرد می کند و رسوبی نیز به جای می گذارد یا زاج سیاه و سولفات مس هر دو بر روی قرمزدانه رسوب بنفش می دهند.
ب - آزمایش فیزیکی: و آن حل نمودن رنگ در آب است به دفعات و دور نمون محلول قرمز تا آنجا که قرمزدانه به کلی با آب از ظرف خارج می گردد و مواد تقلبی در ته ظرف باقی بماند.
مشخصات حشره: «قرمزدانه حشره ای شبیه کفش دوز است که اسم علمی آن Causes و از دسته Hemiptre است. غذای این حشره شیره گیاهانی است که روی آنها زندگی می کند اما پس از مکیدن شیره گیاه از خود صمغی ترشح می کند که همان باعث رنگ حشره می شود. این حشره برحسب محل رشد به چند گروه تقسیم می شود که شامل: قرمزدانه هندی، . . .