قدم صدق

( ( قیمت عشق نداند قدم صدق ندارد
سست عهدی که تحمل نکند بار جفا را ) )
( گزیده غزلیات سعدی، حسن انوری، انتشارات علمی، چ اول، ۱۳۶۹، ص۸۸. )
أَکانَ لِلنَّاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَیْنَا إِلی رَجُلٍ مِّنهُمْ أَنْ أَنذِرِ النَّاس وَ بَشرِ الَّذِینَ ءَامَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِندَ رَبهِمْ قَالَ الْکفِرُونَ إِنَّ هَذَا لَسحِرٌ مُّبِینٌ‏ ( 2یونس )
منظور از قدم صدق در این آیه ، مقام و منزلت صادق و واقعی است ، همچنانکه آیه شریفه فی مقعد صدق عند ملیک مقتدر به آن اشاره نموده و می‏فهماند که مؤمنین مجلسی صدق نزد مالک مقتدر آسمانها و زمین دارند ، چون ایمان آنجا که باعث قرب و منزلت نزد خدای تعالی می‏شود ، قهرا صدق در ایمان باعث صدق در آن مقام و منزلت نیز هست ، پس مؤمنین همانطور که ایمانشان صادق است ، منزلتشان نیز صادق است . بنا بر این ، اگر در آیه شریفه منزلت صدق و یا به عبارت دیگر ، مقام صدق را قدم صدق خوانده ، از باب کنایه است ، و چون اشغال مکان معمولا و عادتا بوسیله قدم صورت می‏گیرد بدین مناسبت کلمه قدم در مکان - اگر مورد از موارد مادی باشد - و در مقام و منزلت - اگر مورد از امور معنوی باشد - استعمال می‏شود ، و در آیه نیز به همین مناسبت استعمال شده ، و سپس کلمه قدم را به کلمه صدق اضافه کرد ، به این عنایت که قدم ، قدم صاحب صدق ، و صدق ، صدق صاحب قدم است ، کسی است که در کارش صادق است ، یعنی قدمش قدم کسی است که صادق است ، و یا خود قدمش صادق است ، چون خودش صادق است . البته ، در این میان معنائی دیگر برای این جمله هست ، و آن این است که منظور از صدق ، طبیعت صدق باشد ، گویا صدق خودش قدمی دارد ، همچنانکه کذب هم برای خود قدمی دارد ، و قدمی که دارای صدق است آن قدمی است که در راه هدف استوار می‏ماند و نمی‏لغزد ، ولیقدم کذب آن قدمی است که از راه منحرف می‏شود .
رجوع شود به ( ترجمة المیزان ج : 10ص :9 )