قحبه

) ( فرهنگ جهانگیری ) . زن فاحشه را گویند که شبها بگردد و لفظ �باره � در این معنی مفید نسبت است. ( مجموعه متردافات ص 462 ) . زنی که در شب هرزه گردی کند. ( ناظم الاطباء ) . || ( اِ مرکب ) شب پره. ( از فرهنگ جهانگیری ) . شب پره. که مرغ عیسی باشد. ( برهان ) . در این معنی مصحف شب یازه است. ( حاشیه برهان چ معین ) . شباره و خفاش و شب پره. ( ناظم الاطباء ) . رجوع به شب یازه شود.

ابن بلایه بچگان را ز چه کس آمد زه
همه آبستن گشتند به یک ره که و مه.
منوچهری.
زبان بگشاد هرمز کای بلایه
ندانم چون تو جادو هیچ دایه.
عطار.
خُبث ؛ بلایه و کربز گردیدن مرد. ( از منتهی الارب ) . خَشل ؛ بلایه و فرومایه کردن کسی را. ( از منتهی الارب ) . دَعارة و دَعر؛ بلایه شدن. ( تاج المصادر بیهقی ) . || زن فاحشه و فحاش. ( از برهان ) ( از آنندراج ) . زن بدکار. ( فرهنگ رشیدی ) . دشنام ده. ( شرفنامه منیری ) . روسپی و قحبه و زن بی حیا. ( از ناظم الاطباء ) . تباهکار :
ایا بلایه اگر کار کرد پنهان بود
کنون توانی باری خشوک پنهان کرد؟
رودکی.
قتیبه گفت. . . بنی بکر چون کنیزکان بلایه اند که ازکس بر سر نکنند، و از هریک از ایشان عیبی بگفت. ( ترجمه تفسیر طبری ) . و هم این آیه را نیز تفسیر کنند که از بهر موسی فرود آمد بدان وقت که فرعون وی را بدان زن بلایه تهمت کرد. ( ترجمه تفسیر طبری ) . ملک او را[ زلیخا ] بزنی به یوسف داد. . . آن زن را به دل آمد که بود که یوسف را به دل ایدون گمان آید که من زنی بلایه و فاسد بوده ام. . . گفتا یا یوسف نگر تا نه پنداری که من چنان بلایه زنم که آهنگ هرکس کنم چنانکه آهنگ تو کردم. ( ترجمه تفسیر طبری ) .
کس به سگ اندر فکن که کیر کسائی
دوست ندارد کس زن بلایه.
کسائی.
هزاران جفت همچون ویس یابی
چرا دل زین بلایه برنتابی.
( ویس و رامین ) .
بیارید این پلید بدکنش را
بلایه گنده پیر بدمنش را.
( ویس و رامین ) .
یکایک را ز ناشایست زاده
بلایه دایگانش شیر داده.
( ویس و رامین ) .
آن زن بلایه را بیاورد [ قارون ] تا پیش قوم به زنا بر موسی گواهی دهد. ( مجمل التواریخ ) .
گر فلک نبض علم زاد چه شد
از بلایه چه زاد غیر خشوک.
شمس فخری.
|| کار بد. زشت. خشیب. رَدی . رَدیة. سُتالة. سَفاف. عَوراء. نَفاء. نَفاة. نُفاوة. نَفایة. نَفوة. نِکز :
کارهای چپ و بلایه مکن
که بدست چپت دهند کتاب.
ناصرخسرو.
هر آن ثنا که نه از بهر تو شودترکیب
چو هرزه گفتن او یاوه و بلایه بود.
سوزنی.
|| تباه و بد. ( فرهنگ رشیدی ) . تباه شده و پوسیده. ( ناظم الاطباء ) : جَدَمة؛ گوسپند بلایه و ردی. ( منتهی الارب ) . جَمع؛ نوعی از خرمای بلایه. ( منتهی الارب ) . دَقل ؛ خرمای بلایه. ( صراح ) . صیص و صِئصا و صیصاء؛ خرمای بلایه که دانه وی سخت نشود. عِذق حُبیق ؛ نوعی از خرمای بلایه و ردی. قَشم ؛ بلایه و هیچکاره از طعام دور کردن و نیکو و برگزیده آنرا خوردن. ( از منتهی الارب ) .

و نظایر آن ) ، در این صورت گویند فلان کس شیوه ای ( یا اهل شیوه ) است . گاه به جای شیوه به این معنی لغت فرقه نیز استعمال می شود. ( فرهنگ لغات عامیانه ) . || شیوه گر. معشوقی که به همه ٔ فنون عاشقی آگاه است و ناز و کرشمه بکار برد. ( فرهنگ فارسی معین ) .

- جگی جگی گاه ؛ کنایه از غبغب زیرا که به سبب خاریدن آن آدمی جگی جگی میگوید. ( آنندراج ) :
بگذار جگی جگی ببوسم
خالی که بر آن جگی جگی گاه است .
صائب ( از آنندراج ) .
|| در اصطلاح عوام کنایت از جنده .

اوباش آفرینش و خشنی طبیعتند.
خاقانی.
بروی زال و بسرخاب پنبه و ابره
بحیز و خشنی این زال گشته آن سرخاب.
خاقانی.

گرنه بدبختمی مرا که فکند
بیکی جاف جاف زود غرس
او مرا پیش شیر بپسندد
من نتاوم بر او نشسته مگس.
رودکی.
ز دانا شنیدم که پیمان شکن
زن جاف جاف است آسان فکن .
ابوشکور.
جاف جاف است و شوخگین و سترگ
زنده مگذار دول را زنهار.
منجیک.
خاک بر سر شاعری را کاشکی
بردمی سرشوی یا نه پای باف
تا مگر بودی که هم برخوردمی
زین جهان بی ثبات جاف جاف.
شمس فخری ( از آنندراج ) ( انجمن آرا ) .
سامانی معنی آن را جابجا دانسته. ( آنندراج ) ( انجمن آرا ) . رشیدی گفته که مغیّر چاپ چاپ است. ( از آنندراج ) .

وی والده ٔ عزیز تو آنکاره
وی سگ بزبان بزدیت راکاره.
شرف شفروه ( از شعوری ) .

سوزنی.
من عزیزم مصر حرمت را و این نامحرمان
غرزنان برزنند و غرچگان روستا.
خاقانی.

حکیم سنائی غر بااول مفتوح به معنی قحبه و با اول مضموم به معنی دبه خایه در این بیت آورده :
گشته پر باد سخت خایه ٔ غر
مانده پر آب و سست آلت غر .
غر اول به معنی دبه خایه و غر دوم به معنی زن فاحشه است. ( از جهانگیری ) . زن بدکار. جنده. زن تباهکار :
تو گر حافظ و پشت باشی مرا
به ذره نیندیشم از هر غری.
منوچهری.
ای پسر گیتی زنی رعناست بس غر بافریب
فتنه سازد خویشتن را چون به دست آرد عزب.
ناصرخسرو.
در خم شد و گفت ای که ترا خواهر و زن غر
کس از پی زر تن چه نهد خوف و خطر بر.
سوزنی.
هجو سهیل زین و زن غر همی کنم
یک هجو گفته دارم و دیگر نمیکنم.
سوزنی.
گر شرط غری کردن بود آنکه تو کردی
پس بر همه غرهای جهان نیست غرامت.
حکیم علی شطرنجی ( از انجمن آرا ) ( از آنندراج ) .
جرم خورشید را چه جرم بدانک
شرق و غرب ابتدا شر است و غر است.
خاقانی.
گفت ای غر تو هنوزی در لجاج
می نبینی این تغیر و ارتجاج.
مولوی.