[ویکی فقه] ابوالخطاب سدوسی بصری، معروف به قتادة بن دِعامة (۶۱ - ۱۱۷ق) که نابینا به دنیا آمد؛ او از تابعان و از علمای بزرگ، فقیه مردم بصره و دانا به علم انساب و اشعار عرب بود.
ابوالخطاب سدوسی بصری، نابینا به دنیا آمد؛ از تابعان و از علمای بزرگ بود؛ فقیه مردم بصره و دانا به علم انساب و اشعار عرب بود. ابوعبیده گفته است: «جامع ترین مردم بود؛ همه روزه گروهی بر درگاه خانه اش فرود می آمدند و درباره حادثه یا نسب یا شعری از او پرسش داشتند». مفسران اقوال او در تفسیر آیات قرآن را در تفاسیر خود نقل کرده اند، ولی تفسیر او فعلاً وجود ندارد. داودی در «طبقات المفسرین» و ذهبی در «تذکرة الحفاظ» به شرح حال وی در تفسیر پرداخته اند. حافظه ای قوی داشت و آنچه را حفظ کرده و یا حتی یک بار بر او خوانده شده بود فراموش نمی کرد.
دانش اندوزی
علی بن مدینی می گوید:«دانش اهل بصره به یحیی بن ابی کثیر و قتاده منتهی گردید؛ همان گونه که دانش اهل کوفه به اسحاق و اعمش و علم مردم حجاز به ابن شهاب و عمرو بن دینار منتهی گردید». مطر بن ورّاق می گوید: «قتاده تا دم مرگ در پی دانش اندوزی بود». قتاده خود می گوید: «هرگز به ناقل حدیثی نگفتم: دوباره بر من بخوان؛ و هرگز چیزی را به گوش هایم نشنیدم مگر اینکه قلبم آن را فراگرفت». همچنین می گوید: «هیچ آیه ای در قرآن نیست مگر اینکه درباره آن چیزی فرا گرفته ام».ابوحاتم می گوید: «از احمد بن حنبل در حالی که از قتاده سخن می گفت، شنیدم که او را بسیار ستود و از دانش و فقه و شناخت او نسبت به موارد اختلاف و تفاسیر، فراوان بیان داشت؛ او را به فقاهت و حافظه سرشار توصیف نمود و گفت: کمتر کسی است که گوی سبقت را از او برباید، ولی همانند او شاید...». اثرم می گوید: «از احمد شنیدم که می گفت: قتاده از بزرگ ترین حافظان اهل بصره است. هر آنچه شنیده، به ذهن سپرده است؛ کتاب جابر تنها یک بار بر او خوانده شد که او آن را به خاطر سپرد و همواره می گفت: حفظ کردن در دوران خردسالی مانند نقش بر روی سنگ است». سعید بن مسیّب وقتی حافظه عجیب او را مشاهده کرد (به او) گفت:«گمان نمی کنم خداوند نظیر تو را آفریده باشد!». ابن حبّان در ذکر ثقات می گوید: «او درباره قرآن و فقه در میان مردم جزو علما به شمار می رفت و از حافظان به نام زمان خود بود».
ولادت
ولادت او در سال ۶۱ بوده است. ابواسحاق ابراهیم بن علی ذهلی می گوید:«عمر بن عبد العزیز و هشام بن عروه و زهری و قتاده و اعمش در ایام شهادت سیدالشهداء تولد یافتند و شهادت آن حضرت روز عاشورا -دهم محرم الحرام سال ۶۱- است». قتاده در واسط بر اثر طاعون به سال ۱۱۸ درگذشت.
اتهام قول به قدر
...
ابوالخطاب سدوسی بصری، نابینا به دنیا آمد؛ از تابعان و از علمای بزرگ بود؛ فقیه مردم بصره و دانا به علم انساب و اشعار عرب بود. ابوعبیده گفته است: «جامع ترین مردم بود؛ همه روزه گروهی بر درگاه خانه اش فرود می آمدند و درباره حادثه یا نسب یا شعری از او پرسش داشتند». مفسران اقوال او در تفسیر آیات قرآن را در تفاسیر خود نقل کرده اند، ولی تفسیر او فعلاً وجود ندارد. داودی در «طبقات المفسرین» و ذهبی در «تذکرة الحفاظ» به شرح حال وی در تفسیر پرداخته اند. حافظه ای قوی داشت و آنچه را حفظ کرده و یا حتی یک بار بر او خوانده شده بود فراموش نمی کرد.
دانش اندوزی
علی بن مدینی می گوید:«دانش اهل بصره به یحیی بن ابی کثیر و قتاده منتهی گردید؛ همان گونه که دانش اهل کوفه به اسحاق و اعمش و علم مردم حجاز به ابن شهاب و عمرو بن دینار منتهی گردید». مطر بن ورّاق می گوید: «قتاده تا دم مرگ در پی دانش اندوزی بود». قتاده خود می گوید: «هرگز به ناقل حدیثی نگفتم: دوباره بر من بخوان؛ و هرگز چیزی را به گوش هایم نشنیدم مگر اینکه قلبم آن را فراگرفت». همچنین می گوید: «هیچ آیه ای در قرآن نیست مگر اینکه درباره آن چیزی فرا گرفته ام».ابوحاتم می گوید: «از احمد بن حنبل در حالی که از قتاده سخن می گفت، شنیدم که او را بسیار ستود و از دانش و فقه و شناخت او نسبت به موارد اختلاف و تفاسیر، فراوان بیان داشت؛ او را به فقاهت و حافظه سرشار توصیف نمود و گفت: کمتر کسی است که گوی سبقت را از او برباید، ولی همانند او شاید...». اثرم می گوید: «از احمد شنیدم که می گفت: قتاده از بزرگ ترین حافظان اهل بصره است. هر آنچه شنیده، به ذهن سپرده است؛ کتاب جابر تنها یک بار بر او خوانده شد که او آن را به خاطر سپرد و همواره می گفت: حفظ کردن در دوران خردسالی مانند نقش بر روی سنگ است». سعید بن مسیّب وقتی حافظه عجیب او را مشاهده کرد (به او) گفت:«گمان نمی کنم خداوند نظیر تو را آفریده باشد!». ابن حبّان در ذکر ثقات می گوید: «او درباره قرآن و فقه در میان مردم جزو علما به شمار می رفت و از حافظان به نام زمان خود بود».
ولادت
ولادت او در سال ۶۱ بوده است. ابواسحاق ابراهیم بن علی ذهلی می گوید:«عمر بن عبد العزیز و هشام بن عروه و زهری و قتاده و اعمش در ایام شهادت سیدالشهداء تولد یافتند و شهادت آن حضرت روز عاشورا -دهم محرم الحرام سال ۶۱- است». قتاده در واسط بر اثر طاعون به سال ۱۱۸ درگذشت.
اتهام قول به قدر
...
wikifeqh: قتادة_بن_دعامه_سدوسی_بصری