قبلتهم

[ویکی الکتاب] معنی قِبْلَتِهِمُ: قبله آنها ( حرف میم به دلیل رسیدن ساکن به تشدید حرکت گرفته است)
معنی قِبْلَتَهُمْ: قبله آنها
ریشه کلمه:
قبل (۲۹۴ بار)
هم (۳۸۹۶ بار)

. قبله در اصل برای نوع و حالتی است که روکننده در آن است مثل جلسه و قعده و درعرب اسم مکانی است که نمازگزار به آن رو می‏کند(مفردات). . قبله در آیه ظاهرا مصدر به معنی فاعل(متقابل)است یعنی به موسی و برادرش وحی کردیم که برای قوم خویش در مصر خانه‏هائی آماده کنید و آنها را مقابل هم قرار دهید (تا برای تبلیغ و واقف شدن از حال همدیگر مناسب باشد) و نماز بخوانید و مؤمنان را مژده ده که خدا از فرعون نجاتشان خواهد داد. تغییر قبله قبله یهود بیت المقدس است و رو به آن نماز می‏خوانند. قبله نصاری مشرق است و هر جا رو به طرف مشرق نماز می‏خوانند. رسول اکرم «صلی اللَّه علیه و آله» مدت سیزده سال در مکه و مدتی در مدینه به طرف بیت المقدس نماز خواند سپس به طرف کعبه برگشت، تحویل قبله یکی از کارهای بس مهم بود مخصوصا که آن حضرت اکثر زمان رسالت را به قبله اول نماز خوانده بود یهود نیز که آن را شکستی برای خود می‏دیدند سر و صدا به راه انداختند تا آیاتی چند از قرآن مجید نازل شد، کعبه را تثبیت کرد و غوغا را پایان داد. در المیزان راجع به مدت و ماه تحویل قبله فرموده: اکثر و اصح روایات دلالت دارند که تحویل قبله در مدینه سال دوم هجرت در ماه رجب که هفدهمین ماه هجرت بود واقع شده است (تمام شد). علی هذا آن حضرت جمعاً چهارده سال و پنج ماه به طرف بیت المقدس نماز خوانده است. طبرسی از ابن عباس نقل کرده: آنگاه که رسول خدا «صلی اللَّه علیه و آله» به مدینه آمد تا هفده ماه نماز به طرف بیت المقدس بود به نقل براء بن عازب شانزده یا هفده ماه، به نقل انس بن مالک نه یا ده ماه، به نقل معاذ بن جبل سیزده ماه و در روایت علی بن ابراهیم از امام صادق «علیه السلام» هفت ماه. اینک آیات تحویل قبله: 1- . اشکال ابلهان از یهود و غیره آن بود: چه علتی آنها را از قبله‏ای که در آن بودند برگرداند؟ در جواب فرموده: بگو مشرق و مغرب و همه جا برای خداست، هر جا را که خواست قبله می‏کند بیت المقدس یا صخره مسجد اقصی خصوصیتی ندارد که پیوسته قبله باشد و اگر محلی را به جای محلی قبله کرد برای هدایت مردم و اقتضاء وقت است «یَهْدی مَنْ یَشاءُ اِلی صِراطٍ مُسْتَقیمٍ». در مجمع ضمن روایتی از علی بن ابراهیم از حضرت صادق«علیه السلام»نقل کرده... رسول خدا«صلی الله علیه و آله» وقت ظهر در مسجد بنی سالم نماز می‏خواند، دو رکعت از نماز ظهر خوانده بود جبرئیل نازل شد دو بازوی آن حضرت را گرفت و به سوی کعبه برگردانید. چون بیت المقدس در شمال مدینه و کعبه در جنوب آن واقع شده لذا می‏بایست آن حضرت پشت به بیت المقدس کند بدین جهت در فقیه نقل شده:«فَجاءَ جَبْرَئیلُ...ثُمَ اَخَذَ بِیَدِالنَّبِیِ فَحَّوَلَ وَجْهَهُ اِلَی الْکَعبَةِ وَ حَوَلَ مَنْ خَلْفَهُ وُجوُهُمْ حَتَّی قامَ‏الرِجالُ مَقامَ النِساء وَ النِساءُ مَقامَ‏الرِجالِ». 2- . از این آیه روشن می‏شود که آن حضرت رو به آسمان دوخته انتظار تحویل قبله را می‏کشیده است. نمی‏شود گفت: رسول خدا«صلی اللَّه علیه و آله» قبله اولی را دوست نمی‏داشت ولی ظاهرا روکردن به آسمان و انتظار تحویل قبله و رضایت از قبله جدید برای آن بود که از شماتت و عیبجویی یهود برهد که در ضمن روایت گذشته نقل شده: یهود بر آن حضرت عیب و نقص گرفته و می‏گفتند: تو پیرو مایی و بر قبله ما نماز می‏خوانی. آن حضرت از این سخن غمگین می‏شد و یا برای اثبات هرچه بیشتر دین خود بود که اهل کتاب در کتابهای خویش خوانده بودند: پیامبر جدید قبله را عوض خواهد کرد. 3- . این آیه روشن می‏کند اولا: قبله می‏بایست حتما کعبه باشد و علت بیت المقدس بودن آن بود که مردم امتحان شوند و در وقت تحویل قبله روشن شود کدام کسان بی چون و چرا از آن حضرت پیروی خواهندکرد. ثانیا تحویل قبله بس گران و ناگوار بود مگر به آنانکه خدا هدایتشان کرده بود. ثالثا نمازهائیکه مدت چهارده سال و پنج ماه به طرف بیت المقدس خوانده‏اند قبول است «وَ ماکانَ اللهُ لِیُضعَ ایمانَکُمْ». 4- . از این آیه روشن می‏شود که یهود در کتابهای خود خوانده بودند که رسول جدید قبله را عوض خواهد کرد چنانکه فرموده: . و اگر آن حضرت قبله را عوض نمی‏کرد، در دست یهود مستمسکی می‏شد بر عدم قبول نبوت آن جناب. قبله مسجد الحرام است یا کعبه؟ قرآن مجید در قبله بودن کعبه صریح نیست در قبله بودن مسجدالحرام صراحت دارد و می‏فرماید: . تو ای پیغمبر رو به طرف مسجدالحرام کن و شما ای اهل اسلام هر جا که باشید رو به سوی مسجدالحرام کنید. ایضااً . که خطاب به آن حضرت و عموم مسلمین است و درباره کعبه آمده . لفظ کعبه بیش از دوبار در قرآن مجید نیامده است. این مطلب راجع به آنانکه خارج از مسجدالحرام نماز می‏خوانند تفاوتی ندارد زیرا توجه به مسجد الحرام توجه به کعبه است که کعبه در وسط مسجدالحرام قرار دارد و جزء آن است ولی کسی که در مسجد الحرام یا در کنار مسجدالحرام نماز می‏خواند نسبت به او فرق می‏کند و توجه به مسجد الحرام از توجه به کعبه جدا می‏شود. المیزان می‏خواهد از آیه اول قبله بودن کعبه استفاده کند بدین بیان: شطر به معنی بعض است و بعض مسجدالحرام همان کعبه است و اینکه خدا به جای «فَوَلِّ وَجْهَکَ الْکَعْبَةَ - فَوَلِّ وَجْهَکَ الْبَیْتَ الْحَرامَ» فرموده «شَطْرَ الْمَسْجِدِالْحَرامِ» برای برابری نسبت به حکم قبله ثابت است چون آن هم بعض مسجداقصی بود که عبارت باشد از صخره معروف آنجا...(تمام شد). این مطلب صحیح است ولی آیه در آن صریح نیست اما در اینکه قبله اصلی کعبه است شکی نیست، توجه به مسجد همان توجه به کعبه است و آنکه در مسجد الحرام نماز می‏خواند باید رو به کعبه کند صدوق رحمه‏اللَّه در فقیه از امام صادق «علیه السلام» نقل کرده: خدا تعالی کعبه را برای اهل مسجد، مسجد را برای اهل حرم، حرم را برای اهل دنیا قبله قرار داده است «اِنَّ اللَّهَ تَبارَکَ وَ تَعالی جَعَلَ الْکَعْبَةَ قِبْلَةً لِاَهْلِ الْمَسْجِدِ وَ جَعَلَ الْمَسْجِدَ قِبْلَةً لِاَهْلِ الْحَرَمِ وَ جَعَلَ الْحَرَمَ قِبْلَةً لِاَهْلِ الدُّنْیا». این روایت در کتب دیگر نیز نقل شده است.