قانون اساسی

قانون اساسی (فیلم). قانون اساسی ( انگلیسی: The Constitution ) فیلمی در ژانر درام به کارگردانی راجکو گریچ است که در سال ۲۰۱۶ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به نبویشا گلوگواتس و بوژیدار اسمیل یانیچ اشاره کرد.

مجموعۀ مقررات و اصول بنیادی که ساختار سیاسی حکومت، و صلاحیت، اختیارات و روابط هریک از قوای سه گانۀ مجریه، مقننه، قضائیه، و نیز حقوق و آزادی های فردی و بالاخره حقوق و وظایف دولت و مردم را در برابر یکدیگر تعیین می کند. قانون اساسی ناظر به بنیاد سیاسی حکومت است و اساس مشروعیت حقوقی آن را تشکیل می دهد. از زمان انقلاب فرانسه (۱۷۹۹ـ۱۷۸۹) به جز انگلستان، تقریباً همۀ کشورها قانون اساسی خود را مکتوب کرده اند. قانون اساسی ایالات متحدۀ امریکا (۱۷۸۷) قدیمی ترین آن هاست. معمولاً پس از تشکیل کشور و یا تغییر رژیم سیاسی در اثر کودتا یا انقلاب و یا رفراندوم، که اساس حکومت جدیدی پی ریخته می شود، قانون اساسی تدوین می شود تا ساختار سیاسی حکومت جدید و ارتباط آن با مردم را تعیین و تنظیم کند. اولین نوع قانون اساسی در طول تاریخ چیزی جز اصلاح مستقیم نظام فئودالی نبود، که بعدها اصلاحی در آن صورت گرفت و دامنۀ گسترده تری یافت و توافقات پی درپی پارلمان و مقام سلطنت ضامن اجرای آن شد. نظام هایی با قوانین اساسی پیچیده تری نیز وجود داشته اند، مانند قانون اساسی اتریش ـ مجارستان که نظام این قانون اساسی، پادشاهی دوگانه ای بود مرکب از دو کشور مختلف که عملاً مستقل از یکدیگر بودند، ولی پادشاه واحدی بر آن ها حکم می راند. قانون اساسی انگلستان متشکل از مجموعۀ رویه ها و رسم هایی است که طی قرن های متمادی ساخته و پرداخته شده است. قانون اساسی کشورها غالباً مقدمه ای دارد که در آن حقوق مقرر در قانون اساسی را برشمرده اند. قانون اساسی در دولت های فدرالی علاوه بر تمامی این موارد، حیطۀ صلاحیت ایالت و دولت مرکزی را به روشنی مشخص می کند. در این نوع دولت ها، قانون اساسی از جهتی حکم پیمانی را دارد که میان ایالت هایِ یک فدراسیون منعقد شده است. اگرچه پادشاهی های مطلقه قانون اساسی نداشتند، فرمانروا اختیارات خود را از طریق مجاری سنتی گوناگون، که حتی قدرتمندترین حُکام خودکامه نیز ناگزیر به رعایت آن سنت ها بودند، به اجرا می گذاشتند که حُکِم قانون اساسی را داشتند. تا پیش از جنگ جهانی اول نظام حاکم در اغلب کشورهای اروپایی، مشروطۀ سلطنتی بود. در اروپای غربی بیشتر این نظام ها پس از جنگ نیز تغییر نکردند، ولی دراثر تحولات ناشی از جنگ جهانی اول ساختار قانون اساسیِ بسیاری از کشورها تغییرات قابل ملاحظه ای یافت. ازجمله در ایتالیا، فاشیست ها به رهبری موسولینی قانون اساسی این کشور را از بنیاد تغییر دادند. در روسیه هم قانون اساسی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی کاملاً متفاوت با قانون اساسی روسیۀ تزاری بود. در قرن ۲۰ جنبش نیرومندی به منظور اتحاد قوانین اساسی فدرال، با هدف پرهیز از هرج و مرج ناشی از ملی گرایی افراطی، پا گرفت. در کشورهایی که از قبل منافع مشترک، آرمان های اجتماعی و مذهبی مشترک، و مجاورت جغرافیایی داشتند، مانند بسیاری از دولت های امریکا و استرالیا، لزوم تشکیل فدراسیون جهت تحقق بخشیدن به نیاز مشترک، و ایجاد پیوندهای قانونی نزدیک تر به منظور دست یابی به دفاع مشترک و منافع اقتصادی مشترک، احساس می شد. در عین حال قانون اساسی فدرال، به دولت های عضو فدراسیون آن اندازه آزادی عمل داده است که با اختیارات تام حکومت فدرال سازگار باشند. امروزه ۲۴ دولت با قانون اساسی فدرال وجود دارند، ازجمله آرژانتین، استرالیا، کانادا، آلمان، و هند.