قالی گره

قالی، گِرِه
قالی، گِرِه
حالت پیچش رشته های کوتاه و رنگین پشم یا ابریشم به دور تار. در قالی بافی با نام های دانه، گُند، نُخند، چین، خنت، خفته، پیچه، و کلّه نیز خوانده می شود. گره قالی انواع بسیاری دارد که معروف ترین آن ها، گره نامتقارن (فارسی باف) و گره متقارن (ترکی باف) است. مهم ترین وجه تمایز این دو نوع گره در کشیدن دو سر خامه پس از بستن گره است که اگر یکی را کمتر و دیگری را بیشتر بکشند گره نامتقارن و چنانچه دو سر خامه را به اندازۀ هم بکشند گره متقارن شکل می گیرد. گره زنی در قالی بافی مترادف با بافندگی است. در بافته های تبریز، هریس، همدان، و برخی بافته های شمال خراسان بیشتر از گره متقارن و در بافته های اراک، مشهد، بیرجند، کرمان، اصفهان، نائین، کاشان و قم بیشتر از گره نامتقارن استفاده می شود. برخی از انواع گره در شمار تقلب است، مانند گره جُفتی و گره کمان شیب و برخی مانند گره تک تاری، گره آویز، گره آزاد، گره دورنگ، گره کمکی، گره مقلوب و گره مضاعف برای مصارف تزیینی به کار می رود. امروز، بخشی از دانش فرش شناسی بر گره فرش متمرکز است. این دانش به قوس گره، قطر گره، جهت گره، رنگ گره، ساقۀ گره، مقطع گره و سرانجام نوع گره می پردازد.