قالی مشهد گونه ای قالی ایرانی و از صنایع دستی همین خطه است که امروز و در گذشته تولید می شده است.
قالی بافی در مشهد حدود پنج سده قدمت دارد؛ به طوری که یکی قدیمی ترین فرش مشهد که موجود است، نوعی فرش نماز ( سجاده ) است که توسط شاه طهماسب به سلطان سلیمان قانونی در سال ۱۵۵۶ هدیه شده است. این فرش ها در سه درجهٔ کیفیتی در کارگاه سلطان ابراهیم میرزا، فرزند سام میرزا، و برادرزادهٔ شاه طهماسب، ساخته می شده است. یکی از انواع درجهٔ یک آن تا دو سال پیش در لندن بود و به اعتقاد برخی در حال حاضر در اختیار کلکسیونر معروف، شیخ سعود آل ثانی قطری، است. تعدادی از نمونه های درجه دوم و سوم هنوز در موزه کاخ توپقاپی موجود است. در قرن ۱۹ و ۲۰ محبوبیت قالی مشهد به حدی رسید که از آن افزون بر استفاده در داخل کشور، برای صادرات نیز بهره می جستند؛ الیاف پشمی به کار رفته در این فرش ها به شدت صیقل داده می شدند تا رنگ را بهتر به خود جذب کنند، اما این عمل از دیگر سو باعث کاهش عمر فرش ها نیز می گشت، و این عاملی بود که تصویر بدی از قالی مشهد در اذهان شکل بگیرد تا جایی که صادرات این فرش به اروپا به طور چشمگیری کاهش یافت؛ متأسفانه قالی های به جای مانده از آن دوران نیز همگی در معرض فرسایش قرار دارند.
... [مشاهده متن کامل]
تعیین تاریخ آغاز قالی بافی در مشهد همچون تعیین تاریخ برای آغاز قالیبافی در محل استان خراسان تا حدودی با مشکل مواجه است. مطابق نوشته ها و مدارک موجود قدیمی ترین قالی موجود منسوب به این شهر متعلق به دوره شاه عباس صفوی است. مطابق روایات و نوشته های موجود این قالی به دستور شاه عباس در شهر مشهد جهت آستان علی بن موسی الرضا بافته شده است. در مورد این قالی آرتور سیسیل ادواردز نیز توضیحاتی داده و در کتاب خود قالی ایران را مورد رویت آن مطالبی به رشته تحریر درآورده است. وی عنوان می کند در مورد سابقه بافت این قالی با جست وجو در اسناد و مدارک موجود در آستانهٔ تنها فهرستی که پیدا نمود که متعلق به سال ۱۳۰۲ هجری قمری بوده و در آن مطلب بالا اشاره گردیده است و استناد به این حرف خزانه دار می کند که فهرست مذکور متکی به روایات و احادیث است.
در مورد چگونگی اوضاع قالی بافی از زمان صفویان تا اوایل قرن ۱۴ هجری مدارک خاصی در دست نیست اما شاید در منبع تا حدودی در مورد تاریخ شروع قالی بافی جدید مشهد مطالبی را به به دست دهد و ما را از ابهام خارج سازد، هر چند این منبع نیز از کفایت لازم برخوردار نیست. یکی از منابع نوشته های سر آلبرت هوتوم شیندلر، سیاح آلمانی است که در سال ۱۲۹۳ هجری قمری شهر مشهد را چنین توصیف کرده است: «قیمت آذوقه در مشهد مانند دارالخلافه است. قیمت فرش، مس، حتی از دارالخلافه نیز بیشتر است در مشهد پارچه ابریشمی و قالی خوب می بافند»؛ این تاریخ تقریباً مطابق با سال ۱۲۵۱ هجری خورشیدی است.
قالی بافی در مشهد حدود پنج سده قدمت دارد؛ به طوری که یکی قدیمی ترین فرش مشهد که موجود است، نوعی فرش نماز ( سجاده ) است که توسط شاه طهماسب به سلطان سلیمان قانونی در سال ۱۵۵۶ هدیه شده است. این فرش ها در سه درجهٔ کیفیتی در کارگاه سلطان ابراهیم میرزا، فرزند سام میرزا، و برادرزادهٔ شاه طهماسب، ساخته می شده است. یکی از انواع درجهٔ یک آن تا دو سال پیش در لندن بود و به اعتقاد برخی در حال حاضر در اختیار کلکسیونر معروف، شیخ سعود آل ثانی قطری، است. تعدادی از نمونه های درجه دوم و سوم هنوز در موزه کاخ توپقاپی موجود است. در قرن ۱۹ و ۲۰ محبوبیت قالی مشهد به حدی رسید که از آن افزون بر استفاده در داخل کشور، برای صادرات نیز بهره می جستند؛ الیاف پشمی به کار رفته در این فرش ها به شدت صیقل داده می شدند تا رنگ را بهتر به خود جذب کنند، اما این عمل از دیگر سو باعث کاهش عمر فرش ها نیز می گشت، و این عاملی بود که تصویر بدی از قالی مشهد در اذهان شکل بگیرد تا جایی که صادرات این فرش به اروپا به طور چشمگیری کاهش یافت؛ متأسفانه قالی های به جای مانده از آن دوران نیز همگی در معرض فرسایش قرار دارند.
... [مشاهده متن کامل]
تعیین تاریخ آغاز قالی بافی در مشهد همچون تعیین تاریخ برای آغاز قالیبافی در محل استان خراسان تا حدودی با مشکل مواجه است. مطابق نوشته ها و مدارک موجود قدیمی ترین قالی موجود منسوب به این شهر متعلق به دوره شاه عباس صفوی است. مطابق روایات و نوشته های موجود این قالی به دستور شاه عباس در شهر مشهد جهت آستان علی بن موسی الرضا بافته شده است. در مورد این قالی آرتور سیسیل ادواردز نیز توضیحاتی داده و در کتاب خود قالی ایران را مورد رویت آن مطالبی به رشته تحریر درآورده است. وی عنوان می کند در مورد سابقه بافت این قالی با جست وجو در اسناد و مدارک موجود در آستانهٔ تنها فهرستی که پیدا نمود که متعلق به سال ۱۳۰۲ هجری قمری بوده و در آن مطلب بالا اشاره گردیده است و استناد به این حرف خزانه دار می کند که فهرست مذکور متکی به روایات و احادیث است.
در مورد چگونگی اوضاع قالی بافی از زمان صفویان تا اوایل قرن ۱۴ هجری مدارک خاصی در دست نیست اما شاید در منبع تا حدودی در مورد تاریخ شروع قالی بافی جدید مشهد مطالبی را به به دست دهد و ما را از ابهام خارج سازد، هر چند این منبع نیز از کفایت لازم برخوردار نیست. یکی از منابع نوشته های سر آلبرت هوتوم شیندلر، سیاح آلمانی است که در سال ۱۲۹۳ هجری قمری شهر مشهد را چنین توصیف کرده است: «قیمت آذوقه در مشهد مانند دارالخلافه است. قیمت فرش، مس، حتی از دارالخلافه نیز بیشتر است در مشهد پارچه ابریشمی و قالی خوب می بافند»؛ این تاریخ تقریباً مطابق با سال ۱۲۵۱ هجری خورشیدی است.
