قالی اسماعیل بن قاسم

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] اسماعیل بن قاسم بن عیذون بن هارون بن عیسی بن محمد بن سلمان، مکنی به ابوعلی قالی، صاحب «امالی»، از ائمه لغت و اساتید نحات است.
در فن اعراب بر آیین بصریین می رفت. نیای بزرگ وی، سلمان، از موالی عبدالملک بن مروان بود. در طبقات سیوطی از طبقات زبیدی نقل شده که در مدح ابوعلی به فضل و ادب گفته است.
وی در منازجرد، شهری نزدیک مدینه خرت برت از خطه دیار بکر در جمادی الثانی سال 208ق متولد شد. چون به سرحد کسب هنر رسید، از وطن مألوف بیرون شد و در گرد بلاد گردش کرد و در سال 303 وارد دارالسلام بغداد شد و اتفاقاً همراهان او جمعی از مردم قالی قلا بودند که بر نص عمادالدین اصفهانی در تاریخ سلجوقیه همان ارزن الروم است و از اینجا به ابوعلی قالی معروف شد.
وی به بغداد و موصل رفت و در آنجا در پیشگاه علمای بزرگی تلمذ کرد، آنگاه به عزیمت کشور اندلس، از عراق بیرون شد و در ایام حکمرانی عبدالرحمن ناصر از امویه اندلس، وارد آن خاک شد و کرسی خلافت ناصر در شهر قرطبه بود و پسر وی حکم بن عبدالرحمن، مثل وزیری بالاستقلال مباشرت حل و عقد امور می کرد...
از کتاب «وافی بالوفیات» تألیف ادیب اوحدی صلاحالدین صفدی، منقول است که در جمله ذکر مکانت ابوعلی نزد خلیفه مغربی و انتشار فضل و رواج امر وی در اندلس گفته: «چون ابوعلی به مغرب زمین درآمد، آهنگ درگاه ناصر اموی کرد و ناصر او را مکرم داشت و او به نام ناصر و پسرش، حکم، تصنیف ها نگاشت و هنرهای خویش در تمام آن کشور پراکنده ساخت...
منقول است عبدالرحمن ناصر، ابوعلی را از عراق به اندلس احضار کرد، به این مناسبت که ابوعلی بالولایه، اموی بود و جد او سلمان از موالی عبدالملک به شمار می رفت، چنان که اشارت شد.

دانشنامه آزاد فارسی

قالی، اسماعیل بن قاسم (ملازگرد ۲۸۸ـ اندلس ۳۵۶ق)
لغوی، نحوی و ادیب عرب. همراه قوم خود از ارزروم به بغداد کوچید (۳۰۳ق) و نزد ابن دُرَید، ابوبکر انباری و دیگر ادیبان تحصیل کرد. در ۳۲۸ق به اندلس، و در ۳۳۰ق به قرطبه رفت و در انتقال سنت شرقی صرف و نحو به غرب عربی نقشی برجسته داشت. تألیفاتی متعدد در دستور زبان، لغت و شعر داشته، که بیشتر آن ها محفوظ نمانده است. ازجمله آثارش: قاموس البارع؛ کتاب النوادر؛ شرح قصائد معلقات؛ الاَمالی، معروف ترین و مهم ترین اثر او که در قرطبه در قواعد املا و انشا نوشت و بسیار رواج یافت. ابن خلدون آن را یکی از ارکان اربعۀ ادبیات عرب خوانده است. این کتاب شامل مسائلی پرشمار دربارۀ لغت و صرف و نحو، و دربارۀ شعر پیش از اسلام، منبعی گرانقدر است.

پیشنهاد کاربران

بپرس