قاعِده های فلسفی
قواعد هر علم مبادی اولی و ثانوی آن علم را صورت بندی می کند که در کشف مسائل آن به کار برده می شود. در هر علم سه رکن اساسی معتبر است: موضوع، مبادی، و مسائل. موضوع هر علم محور اصلی علم است و همۀ مسائل به سوی آن بازمی گردد. مبادی یک علم به منزلۀ مواد خام آن برای حلّ مسائل علم است. مسائل یک علم نیز همان مجهولات آن علم است که درصدد حلّ آن هاست. در این روند، هر علمی با بهره بردن از مبادی به حلّ پاره ای از مسائل نائل می شود که درپی آن همین مسائل خود مبادی ثانوی برای حل مسائل دیگرند. در مباحث فلسفی دو اصل اساسی به عنوان مبدأ تمام تفکرات شناسایی می شود: الف: اصل امتناع اجتماع نقیضین؛ ب: اصل این همانی یا هوهویت. با انکار این دو اصل ضربه ای جبران ناپذیر به بنیاد مباحث فلسفی وارد می شود. فلاسفه با بهره بردن از این دو اصل به عنوان مبادی اولیۀ تفکر به حل پاره ای از مسائل نائل آمده اند که این مسائل خود بسان بنیادهایی در اصول قواعد عقلی و استدلال ها به کار می رود. این بنیادها گاه به واسطۀ قبول همه یا اکثر فلاسفه، به صورت قواعد فلسفی مورد استفاده قرار می گیرد. قواعد زیر پاره ای از این بنیادهاست: ۱. قاعدۀ فرعیت: «ثبوتُ شَیءٍ لِشَیءٍ فرعُ ثبوتِ مُثبتٍ لَه» اگر عرض یا محمولی بخواهد به جوهر یا موضوعی نسبت داده شود، این نسبت منوط به آن است که در وهلۀ اول خود موضوع یا جوهر در جهان خارج وجود داشته باشد تا بتوان به بررسی انتساب عرض یا محمول بدان پرداخت؛ ۲. قاعدۀ الواحد: «الواحُد لایَصدُرُ عَنْهُ اِلّا الواحد»، به اتفاق فلاسفه و بیشتر متکلمان، از یک واحد بسیط جز یک معلول صادر نمی شود. از این رو صدور چند معلول از خداوند یا حتی عناصر بسیط ممکن نیست. درپی قبول قطعی این قاعده، ارسطو و بالتبع فلاسفۀ مشائی و فلاسفه اشراقی و عرفا جهت چگونگی استناد کثرت موجود در عالم به خداوند، بسیار کوشیده اند؛ ۳. قاعدۀ امکان اشرف: بنا بر آن صدور فیض از مرتبۀ عالی به دانی، به یک باره اتفاق نخواهد افتاد و در این بین باید وسائطی را طی کند تا به مرحلۀ دانی برسد. از این رو عالم ماده نمی تواند اولین صادر خداوند باشد یا حتی به طور مستقیم از خداوند فیض گیرد؛ ۴. قاعدۀ «بسیطُ الحقیقهِ کُلُّ الاشیاء و لَیسَ بِشیٍ منها» بنا به مفاد این قاعده امر بسیط در مرتبۀ وجودی اش در بردارندۀ وجود و کمالات مرتبه مادون خود است. لذا مثلاً عقل اول تمامی کمالات سایر عقول را دربر دارد یا خداوند در مرتبۀ ذات دربردارندۀ وجود و کمالات تمام اشیاء است. ملاصدرا درپی اقامۀ برهان بر این قاعده به حمل حقیقت بر رقیقت و مآلاً چگونگی ارتباط خداوند با عالم پی برد.
قواعد هر علم مبادی اولی و ثانوی آن علم را صورت بندی می کند که در کشف مسائل آن به کار برده می شود. در هر علم سه رکن اساسی معتبر است: موضوع، مبادی، و مسائل. موضوع هر علم محور اصلی علم است و همۀ مسائل به سوی آن بازمی گردد. مبادی یک علم به منزلۀ مواد خام آن برای حلّ مسائل علم است. مسائل یک علم نیز همان مجهولات آن علم است که درصدد حلّ آن هاست. در این روند، هر علمی با بهره بردن از مبادی به حلّ پاره ای از مسائل نائل می شود که درپی آن همین مسائل خود مبادی ثانوی برای حل مسائل دیگرند. در مباحث فلسفی دو اصل اساسی به عنوان مبدأ تمام تفکرات شناسایی می شود: الف: اصل امتناع اجتماع نقیضین؛ ب: اصل این همانی یا هوهویت. با انکار این دو اصل ضربه ای جبران ناپذیر به بنیاد مباحث فلسفی وارد می شود. فلاسفه با بهره بردن از این دو اصل به عنوان مبادی اولیۀ تفکر به حل پاره ای از مسائل نائل آمده اند که این مسائل خود بسان بنیادهایی در اصول قواعد عقلی و استدلال ها به کار می رود. این بنیادها گاه به واسطۀ قبول همه یا اکثر فلاسفه، به صورت قواعد فلسفی مورد استفاده قرار می گیرد. قواعد زیر پاره ای از این بنیادهاست: ۱. قاعدۀ فرعیت: «ثبوتُ شَیءٍ لِشَیءٍ فرعُ ثبوتِ مُثبتٍ لَه» اگر عرض یا محمولی بخواهد به جوهر یا موضوعی نسبت داده شود، این نسبت منوط به آن است که در وهلۀ اول خود موضوع یا جوهر در جهان خارج وجود داشته باشد تا بتوان به بررسی انتساب عرض یا محمول بدان پرداخت؛ ۲. قاعدۀ الواحد: «الواحُد لایَصدُرُ عَنْهُ اِلّا الواحد»، به اتفاق فلاسفه و بیشتر متکلمان، از یک واحد بسیط جز یک معلول صادر نمی شود. از این رو صدور چند معلول از خداوند یا حتی عناصر بسیط ممکن نیست. درپی قبول قطعی این قاعده، ارسطو و بالتبع فلاسفۀ مشائی و فلاسفه اشراقی و عرفا جهت چگونگی استناد کثرت موجود در عالم به خداوند، بسیار کوشیده اند؛ ۳. قاعدۀ امکان اشرف: بنا بر آن صدور فیض از مرتبۀ عالی به دانی، به یک باره اتفاق نخواهد افتاد و در این بین باید وسائطی را طی کند تا به مرحلۀ دانی برسد. از این رو عالم ماده نمی تواند اولین صادر خداوند باشد یا حتی به طور مستقیم از خداوند فیض گیرد؛ ۴. قاعدۀ «بسیطُ الحقیقهِ کُلُّ الاشیاء و لَیسَ بِشیٍ منها» بنا به مفاد این قاعده امر بسیط در مرتبۀ وجودی اش در بردارندۀ وجود و کمالات مرتبه مادون خود است. لذا مثلاً عقل اول تمامی کمالات سایر عقول را دربر دارد یا خداوند در مرتبۀ ذات دربردارندۀ وجود و کمالات تمام اشیاء است. ملاصدرا درپی اقامۀ برهان بر این قاعده به حمل حقیقت بر رقیقت و مآلاً چگونگی ارتباط خداوند با عالم پی برد.
wikijoo: قاعده_های_فلسفی