قاعده فقهی

[ویکی فقه] «قاعده» در لغت به معنای اساس و ریشه است و به این تناسب، ستون های خانه را «قواعد» می گویند.
خداوند در قرآن کریم می فرماید:«وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْماعِیلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ» و آن هنگامی که ابراهیم و اسماعیل بنیان های خانۀ (خدا) را بر می افراشتند (گفتند) پروردگارا (این کار را) از ما بپذیر، همانا تو شنوا و دانا هستی.
قول طریحی
جناب طریحی در « مجمع البحرین » می نویسد:«القواعد جمع القاعدة و هی الاساس لما فوقه»؛ قواعد جمع قاعده به معنای بنیان و پایه برای چیزی است که در بالای آن قرار دارد. طبق اطلاق این معنا می توان قاعده را علاوه بر آن که در امور مادی بکار برد در برخی امور معنوی نیز که جنبۀ اساسی و زیر بنایی دارد استعمال کرد مانند قواعد فقهی، قواعد اصولی و به طور کلی قواعد علمی. از اینجا می توان به معنای اصطلاحی نیز پی برد.
معنای اصطلاحی قاعده
معنای اصطلاحی قاعده، رابطه تنگاتنگی با معنای لغوی آن دارد، تهانوی در توصیف معنای اصطلاحی قاعده می نویسد:«... انها امر کلی منطبق علی جمیع جزئیاته عند تصرّف احکامها منه» قاعده امری است کلی که در هنگام شناسایی احکام جزئیات از آن، بر تمامی جزئیات خود منطبق باشد. چناچه معنای اصطلاحی در مقایسه با تعریف لغوی دیده شود، ارتباط آن دو واضح خواهد شد. زیرا امر کلی همانند پایه و اساسی بر تمام جزئیات تحت خودش می باشد.
تعاریف قواعد فقهی
...