قاضی عضد. [ ع َ ض ُ ] ( اِخ ) ( عضدالدین ایجی ) عبدالرحمان بن احمدبن عبدالغفار. امام علامه محقق مدقق شیرازی شافعی. وی به سال 700 یا 701 هَ. ق. متولد و به سال 756 وفات یافت . وی مؤلف المواقف و شرح مختصر ابن حاجب و الفوائد العیاشیه و جز اینها است. در ایج یکی از شهرهای اطراف شیرازبه دنیا آمد. از پیشوایان حکمت و عالمان اصول و مبانی عربی و دارای فنون مختلف و در کرامت نفس و اخلاق ، عالی و ممتاز بود. ثروت بسیار داشت و از دانشجویان وطلاب دستگیری مینمود. از استادان زمان خود علوم را فراگرفت و همنشین با شیخ زین الدین هیکی شاگرد بیضاوی و جز او بود. و متصدی منصب قضاء ممالک گشت. او را شاگردان بزرگی بود که در اطراف و اکناف شهرت یافتند ازجمله شیخ شمس الدین کرمانی و تفتازانی و ضیاء قربی را میتوان نام برد. تاج الدین سبکی گوید: وی بیشتر در شهر سلطانیه اقامت داشت و در روزگار ابوسعید قاضی ممالک گشت و سرانجام به ایج منتقل گردید و در زندان قلعه وریمیان وفات یافت. او راست : 1- آداب البحث : همه قواعد آن را در ده سطر بیان نموده است و این کتاب در ضمن مجموع من مهمات الفنون به چاپ رسیده. 2- الالهیات و السمعیات و التذییل از کتاب مواقف و در آن است بخشی از کتاب مواقف که نام برده میشود. این کتاب در لایپزیک به سال 1848 م. چاپ شده است ؛ با ملاحظاتی لاتینی از استاد سوارنزن. 3- الرسالة العضدیة در علم وضع و آن ضمن مجموعه ای است از مهمات الفنون و در مجموعه ٔرقم 101. 4- شرح القاضی العضد علی مختصر المنتهی تألیف ابن حاجب. این دو جزء است و در آستانه به سال 1307 هَ. ق. چاپ شده است. 5- العقائد العضدیة و آن مختصری است مفید و قاضی پس از 12 روز از پایان آن وفات یافته و آخرین تألیف اوست. 6- المواقف فی علم الکلام و تحقیق المقاصد و تبیین المرام. این کتاب را برای غیاث الدین وزیر خدابنده تألیف کرد و آن کتابی است گرانمایه و پرارزش که فضلاء بدان اهمیت میدهند. این کتاب با شرح سیدشریف جرجانی بر آن چاپ شده و بخشی ازاین تألیف به نام الالهیات و السمعیات و التذییل ازکتاب مواقف قاضی عضدالدین ایجی با شرح جرجانی سیدشریف میباشد. ( معجم المطبوعات ج 2 ستون 1332 و 1333 ).
فرهنگ فارسی
عبدالرحمان بن احمد ابن عبدالغفار امام علامه محقق مدقق شیرازی شافعی . وی بسال ۷٠٠ یا ۷٠۱ متولد و بسال ۷۵۶ وفات یافت .
