قاضی عسکر

قاضی عسکر ( ترکی عثمانی: قاضی عسکر از منصب های حکومتی عثمانی بود.
گرچه از عنوان آن رنگ و بوی نظامی به مشام می رسد، ولی وی قاضی القضات حکومت عثمانی بود. با گسترش قلمرو عثمانی و تقسیمات بیگلربیگیها به آناطولی و روم ایلی هر یک قاضی عسکر مخصوص به خود را داشتند. [ ۱]

قاضی عَسْکَر
مأمور قضاوت در قوای نظامیِ برخی کشورهای اسلامی درگذشته. به گفتۀ کِندی، پس از آن که صالح بن علی حاکم مصر شد (ح ۱۳۲ق)، ضمن یک لشکرکشی، در هر واحد یک قاضی گماشت. در عهد صلاح الدین ایوبی منصب قاضی لشکر پدید آمد. در امپراتوری عثمانی، نخستین قاضی عسکر را سلطان مُراد اول در بورسه (بورسا) منصوب کرد (۷۶۵ق) که حق و صلاحیت قضاوت در همۀ ارتش را داشت. در ۸۸۶ق محمد اول عثمانی دو قاضی، یکی در آناتولی و دیگری در روملی منصوب کرد. در ۹۲۳ق سلیم اول عثمانی قاضی سومی با عنوان قاضی عسکری عرب و عجم، در دیار بکر تعیین کرد، اما پس از مدتی آن سِمت را برداشت. تا قرن ۱۱ق قاضی عسکر به توصیۀ وزیر اعظم منصوب می شد، اما بعد صلاحیت این امر به مفتی استانبول واگذار شد. قضات آناتولی و روملی عضو دیوان همایون (شورای امپراتوری) و به همین مناسبت از نفوذ فراوان برخوردار بودند. از قرن ۱۶ به بعد، نفوذ مفتی اعظم استانبول به مراتب بیشتر از قاضی عسکرها بود. با تأسیس جمهوری ترکیه (۱۹۲۳) منصب قاضی عسکر آناتولی منسوخ شد. در ارتش ایران نیز پیوسته یک روحانی در یگان های نظامی با عنوان قاضی عسکر وجود داشته است؛ اما اختیارات آن ها محدود و غیر قضایی، و به حضور در مراسم تحلیف نظامیان پس از پایان دوره های آموزشی و شرکت در برخی آیین ها و مناسبت های مذهبی محدود بوده است.