قاضی خان

لغت نامه دهخدا

قاضی خان. ( اِخ ) دهی است از دهستان تیلکوه بخش دیواندره شهرستان سنندج است. در 52000گزی شمال باختر دیواندره و 7000 گزی شمال شوسه دیواندره به سقز واقع و کوهستانی و سردسیر است. 96 تن سکنه دارد. آب آن از چشمه و محصول آن غلات و توتون و انگور و گردو و لبنیات و شغل اهالی زراعت و گله داری است. راه مالرو دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5 ).

قاضی خان. ( اِخ ) حسن بن منصور. رجوع به قاضی خان فخرالدین شود.

قاضی خان. ( اِخ ) فخرالدین ابوالمحاسن حسن بن منصور ابوالقاسم محمودبن عبدالعزیز اوزجندی انصاری ، مکنی به ابویوسف از دانشمندان و در مذهب خود فتاوای مشهوری دارد. وی پیشوائی بزرگ و دریائی ژرف بود. در دقائق معانی غور داشت ، نزد امام شمس الائمه محمدبن عبدالسّتار کردی فقه را فراگرفت و از حسن بن علی مرغینانی کبیربن ماره و جز ایشان علوم خود را اخذ کرد. فتاوای او در چهار مجلد فراهم شده و نزد فقیهان بزرگ مورد اعتماد است. از تألیفات اوست : 1- فتاوی قاضی خان در فقه حنفی. در این کتاب پاره ای از مسائل عامة البلوی را که مورد نیاز روزانه است و کارهای روزمره مردم بر محور آنها دور میزند ذکر کرده است. و آن را به ترتیب کتابهای فقهی و اصولی معروف نزد علماء و دانشمندان مرتب کرده و در چهار جزء فراهم آورده است. این کتاب در کلکته به سال 1835 م. / 1251 هَ. ق. چاپ سنگی شده و نیزدر حاشیه فتاوای سراجی چاپ شده است. ( معجم المطبوعات ج 2 ستون 1487 و 1488 ) ( الاعلام زرکلی ج 2 ص 238 ).

قاضی خان. ( اِخ ) محمد دهار از اجداد قطب الدین مکی است. او راست : کتاب ادات الفضلاء و آن را در سال 823 هَ. ق. برای قدری خان تألیف کرده این کتاب در لغات فارسی و اصطلاحات شعر است. دیگر دستور الاخوان که لغت عربی به فارسی است. ( فرهنگنامه عربی به فارسی منزوی صص 169 - 71 ).

فرهنگ فارسی

فخر الدین ابوالمحاسن حسن بن منصور ابوالقاسم محمود بن عبدالعزیز اوزجندی انصاری مکنی به ابو یوسف از دانشمندان و در مذهب خود فتاوای مشهوری دارد .

پیشنهاد کاربران

قاضی خان فرزند میر زاهمدم نواسه سلطان حسین بایقرا یک تن از سلسله تیموریان هرات بودند زمانیکه محمد خان شیبانی از بی اتفاقی سلطان حسین بایقرا با نواسه و فرزندانش استفاده نمود هرات تصرف و سلسه تیموریان در هرات از بین برد
...
[مشاهده متن کامل]

میر زا همدم فرزندسلطان حسین بایقرا از به طرف صوبه کابل حرکت و نزد میرزا عبدالرزاق که او هم از سلسه تیموریان بود وهلمند زابل غزنی کابل پروان کاپیسا بامیان کنر لغمان ننکرهار پشاور سند پنجاب ملتان و بلو جستان را در اختیار داشت که از طرف امپراطوری هندیه در ان تیموریان حکومت میکردند اداره می شد آمدند
چون مرکز تخت نیشنی میرزا عبدالرزاق در قریه ده قاضی ولسوالی نجراب ولایت کاپیساامروز بود و میرزا همدم در ان جا باوی پیوست و چندسن سال را در ده قاضی نجراب سپری نمود ومیرزا عبدالرزاق را در امور حکومت داری مشوره می دادند
#قاضی خان فرزند میرزا همدم که یکی از علما بر جسته علوم دینی بود مدارس و مراکز علوم دینی را در قریه ده قاضی احداث وتاسیس نمود که عده کثیری از طالبان علم از سر زمین های گوهدامن کوهستان تگاب وسایر نقاط دیکر نزد وی در نجراب آمده و بصورت شبانه روزی مصروف فراگیری علوم دینی می بودند
همچنان قاضی خان بخاطر کمک به مستعفان و مسافرین چندین باب خانقاها و لنگر خانه ها در اختیار داشت که مردم از ان مستفید میشدند قاضی خان مدت کوتاه در ولسوالی نجراب از خود کار نامه ها و تالیفات به جا گزاشت چنانچه یکی از آثار ایشان تالیف کتابی بنام فتاوی قاضی خان در سه جلد به چاپ رسیده و تااکنون در مدارس علوم دینی سراسر جهان اسلام مورد استفاده قرار دارد پس از وفات میرزا عبدالرزاق میر زا حکیم یکی از سلسه تیموریان زمام دار صوبه گردید و به کابل آمد که قاضی خان را از نجراب به کابل خواسته و ایشان را قاضی اداره خویش تعین نمود و نزد وی صاحب صلاحیت وحرمت زیادی بودند
زمانیکه قاضی به کبر سن رسیدند وظیفه دولتی را ترک نمود ومیرزا حکیم برای امرای حیاتش مقدار زیادی زمین وباغ در قسمت های کوهدامن و کوهستان برایش اعطا فرمود
#قاضی خان از ان به بعد مرکزیت زنده گی خویش را در یک قسمت ار کوهستان آن روز که آمروز به نام ده قاضی چاریکار یاد میشود اختیار نمودند و زنده گی می نمود سر انجام #قاضی خان در سنه ۹۸۸ هجری قمری داعی اجل را لبیک گفته و جام شهادت نوشیدند مقر مطهر ایشان در ده قاضی چاریکار میباشد متاسفانه گنبد مرقد ایشان به اثر چنگ هادر دهه ۱۳۶۰ تخریب گردیده است
در سال ۱۳۹۸ یک شورای بنام شورای قاضیخانیان مقیم در پروان بنیاد گزاشته شد ودر رشت نسل جوانان به فعالیت آغاز کرده است

سلام اولاده یا نواسه های قاضی خان درکشورافغانستان ولایت پروان ودر چند ولایت دیگر بود وباش می کنندوقبر قاضی خان در ولایت پروان است در دی قاضی بگرام . در افغانستان خانقاها مدارس های داشت که مردم از هر جابه این جامی آمدن.

بپرس