قاضی حویزی. [ ح ُ وَ ] ( اِخ ) جعفربن عبداﷲبن ابراهیم ، ملقب به قوام الدین و مشهور به قاضی. از بزرگان علمای امامیه اوایل قرن دوازدهم هجری است. اصل وی از حویزه و زادگاه وی کمره و مسکنش اصفهان و مدفنش شهر نجف است. او در معرفت اخبار و کلام وتفسیر بی نظیر و در ذکاوت و جامعیت کمالات علمی وحید عصر خود بود. علم حدیث و اخبار را از مولی محمد تقی مجلسی فراگرفت و در معقول و منقول از شاگردان آقا حسین خوانساری و محقق سبزواری صاحب ذخیره بوده و سید صدر قمی شارح وافیة و مولانا محمد اکمل والد آقای بهبهانی از تلامذه شیخ جعفر میباشند. منصب قضاء اصفهان در تمامی عمر بدو مفوض شد و به همین جهت در میان علماء به شیخ جعفر قاضی شهرت یافته. تألیفاتی دارد. او راست : 1- اصول الدین. 2- حاشیه شرح لمعه. 3- حاشیه کفایه استاد خود محقق سبزواری. 4- ذخائر العقبی در تعقیبات نماز. این کتاب را به امر شاه سلطان حسین صفوی تألیف نمود، و جز اینها. از همه مشهورتر حاشیه شرح لمعه اوست که میان علماء دائر و محل استفاده فحول و اکابر میباشد. وی به تصریح روضات الجنات به سال 1115 هَ. ق. در اثنای مراجعت از سفر حج در عراق وفات یافت ، ولی مؤلف مستدرک الوسائل این کلام روضات را حمل بر اشتباه کرده و خود از امیر اسماعیل خاتون آبادی که در همان سفر حج از اهل قافله بوده و تمامی وقائع آن سفر را روز بروز مینگاشته آرد: که قاضی حویزی به فاصله یکسال ونیم از وفات مجلسی دوم 1111 هَ. ق. به مقام شیخ الاسلامی رسید و در سال 1115 هَ. ق. محمود نام تاجر با جمعی از اعیان عازم زیارت مکه و مدینه و عتبات بودند نقود بسیاری برای تعمیر مشهد حسینی همراه داشتند و شبکه حرم کاظمین را نیز با خود میبرد شیخ جعفر نیز همراه این جمع عازم زیارت کعبه بود.و در کرمانشاهان بیمار شد و عاقبت در دو فرسخی نجف پیش از زیارت کعبه وفات یافت. مولی محمد سراب به امرتجهیز و تکفین وی پرداخت و نزدیک قبر علامه حلی به خاکش سپرد. قوام الدین میرزا محمد قزوینی یکی از شاگردان شیخ جعفر قصیده ای غراء در مرثیه وی گفته که سی ونه بیت است و در روضات آمده است. مطلع آن این است : الدهر ینعی الینا المجدوالکرما و العلم و الحلم و الاخلاق و الشیما. ( روضات الجنات ص 149 ) ( مستدرک الوسائل ص 385 ) ( ریحانة الادب ج 1 ص 355 و 356 ).
فرهنگ فارسی
جعفر ابن عبدالله بن ابراهیم ملقب به قوام الدین و مشهور به قاضی از بزرگان علمای امامیه اوایل قرن دوازدهم هجری است .
