قاضی تنوخی

لغت نامه دهخدا

قاضی تنوخی. [ ت َ] ( اِخ ) علی بن مُحَسَّن ، مکنی به ابوالقاسم. قاضی ادیب ، فاضل ظریف ، شاعر ماهر، از شاگردان سید مرتضی بودو اشعار بسیار و نوادر بیشمار حفظ داشت. وی با ابوالعلاء معری مصاحبت داشته و مطالب بسیاری از وی فرا گرفته و به توسط او با خطیب تبریزی هم رشته یگانگی استوار داشته است. به عقیده اکثر وی شیعه امامی و به زعم بعضی معتزلی بوده و موافق نقل معتمد؛ علامه حلی هم در آخر اجازت بنی زهره وی را از جمله علمای عامه و مشایخ شیخ طوسی شمرده و ظاهر خطیب بغدادی نیز همین قول را تأیید مینماید چنانکه گوید وی از جمعی کثیر از محدثان عامه روایت کرده و من هم ( خطیب بغدادی ) از وی استماع کرده و نوشتم و در نواحی بسیاری از مدائن و کرمانشاه و زنگان و جز آنجاها قضاوت نموده و ازسن جوانی تا آخر عمر نزد حکام مقبول الشهاده و در شهادت خود بسیار محتاط و راست گفتار بوده است. وی در اول یا دوم محرم سال 447 هَ. ق. در 77 یا 82 سالگی درگذشت و خطیب بغدادی بر جنازه اش نماز خواند. ( ابن خلکان ج 2 ص 18 ) ( قاموس الاعلام ج 3 ص 1675 ) ( تاریخ بغداد ج 12 ص 115 ) ( مجالس المؤمنین ص 112 ) ( ریحانة الادب ج 1 ص 224 ). مؤلف حبیب السیر آرد: علی ابومحسن یا ابوعلی محسن بن علی تنوخی از دانشمندان عهد مقتدی عباسی و مؤلف کتاب الفرج بعد الشدة است. وی در ماه محرم سال 484هَ. ق. وفات یافت. ( حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 315 ).

قاضی تنوخی. [ ت َ ] ( اِخ ) علی بن محمدبن داودبن ابراهیم انطاکی المولد بغدادی المنشاء و المسکن بصری المدفن معتزلی الاصول حنفی الفروع ، مکنی به ابوالقاسم. از اعیان علماء و فضلاء و مشاهیر ادباء و شعراء است که در نحو و لغت و نجوم و هیأت و هندسه و فرائض و عروض و علوم ادبی و فنون شعری و فقه ابوحنیفه واصول معتزله وحید عصر خود بوده بلکه در شمار اذکیای عالم شمرده می شده است. وی چند سال قاضی بصره و برخی از شهرهای دیگر از طرف خلفای وقت بوده و از این رو به قاضی تنوخی معروف و در نزد سیف الدولةبن حمدان و وزیر روشن ضمیر مهلبی بسیار معزز و محترم و صحبتش در نزد ایشان مغتنم می بود و علاوه بر مراتب علمی بسیار فصیح اللسان و شیرین بیان و سخنور و مجلس آرا بوده و به همین جهت نزد اکابر عراق به ریحانة الندماء و تاریخ الظرفاء شهرت داشته و دیوان شعری هم دارد. از اوست :
رضاک شباب لایلیه مشوب
و سخطک داء لیس منه طبیب بیشتر بخوانید ...

پیشنهاد کاربران

بپرس