قاضی ابن حیون. [ اِ ن ُ ح َی ْ یو ] ( اِخ ) عبدالعزیزبن محمدبن نعمان بن حیون ، مکنی به ابوالقاسم قاضی القضاة مصر و شام و مکه و مدینه و مغرب بود. وی از علماء باطنیه امامیه و از رجال دولت فاطمی ( عبیدی ) است. در قیروان تولد و در مصر نشو و نما یافت و به سال 394 هَ. ق. متولی منصب قضاء و ناظر مظالم گردید، و نزد حاکم ( صاحب مصر و مغرب ) مکانتی عظیم به دست آورد. حاکم او رابه سال 398 هَ. ق. عزل کرد و به طور غیله به قتل رسانید. تولد وی به سال 354 هَ. ق. / 965 م. و وفات وی به سال 401 هَ. ق. / 1011 م. اتفاق افتاد. رجوع شود به ملحق الولاة والقضاة صص 599 - 603 و ابن خلکان ج 2 ص 169 ضمن شرح حال جدش ، نعمان ، و در آن چنین آمده است که حاکم ترکها را فرمان داد تا او را با دو تن دیگر از رجال بکشند. و ترکها هرسه را دریک ساعت با شمشیر به قتل رسانیدند. در تاریخ کشته شدن وی نیز اختلاف است. بعضی رجب 398 و بعضی جمادی الاخرة 399 را نیزگفته اند. و رجوع به الاعلام زرکلی چ 2 ج 4 ص 150 شود.
