قاسمی دمشقی. [ س ِ ی ِ دِ م ِ ] ( اِخ ) جمال الدین محمدبن محمد سعیدبن شیخ قاسم قاسمی دمشقی سرآمد علماء دمشق بودو از بسیاری از آنان بواسطه پارسائی و استقامت امتیاز داشت. وی علاوه بر وقوف به اسرار شریعت و علوم دینی به دانش و فرهنگ عصری نیز توجه داشت و بدین جهت روش علمی او بر دیگران تفوق و برتری داشت. دولت وی را به شهرها و قراء سوریه برای ایراد درس ها و کنفرانس های علمی اعزام میداشت و چهار سال متوالی در این وظیفه بود سپس به مصر رفت و از مدینه نیز دیدن کرد و چون به وطن برگشت حسودان وی را به تأسیس مذهب تازه در دین متهم کردند و آن را مذهب جمالی نامیدند تا آنجا که به سال 1313 هَ. ق. دولت وقت وی را بازداشت کرده و مورد بازپرسی قرار داد و چون برائت وی ثابت گشت آزاد گردید و حاکم دمشق از او معذرت خواست. او از این پس به خانه نشست و به تألیف و تدریس عمومی و خصوصی پرداخت و مقالات متنوع بیشماری در مجلات و روزنامه ها منتشر ساخت. گفته اند تألیفات او از هفتادودو تألیف افزون است. جرجی افندی حداد در مصیبت مرگ وی گوید:
نم یا جمال الدین غیر مروع
ان الزمان بما ابتلیت کفیل
فستعرف الاجیال قدرک فی غد
ان کان لم یعرفه هذا الجیل.
( المشرق جزء 24 ص 293 ).
او راست : 1- الاجوبة المرضیه. این کتاب در دمشق به سال 1326 هَ. ق. در 37صفحه چاپ شده است. 2- ارشاد الخلق الی العمل بخبر البرق. در دمشق به سال 1329 در 104 صفحه چاپ شده است. 3- الاسراء و المعراج. این کتاب به سال 1331 در دمشق به چاپ رسیده است. 4- اوامر مهمه فی اصلاح القضاء الشرعی. در دمشق به چاپ رسیده است. 5- الاوراد المأثورة در بیروت به سال 1320 به چاپ رسیده است. 6- تاریخ جهمیّه و معتزله به سال 1320 در صیدا به چاپ رسیده است. 7 - تعطیر المشام فی مآثر دمشق الشام. این کتاب را در ضمن رساله ای به نام «اختیارات احمدبن تیمیه » دیدم ولی تحقیق نکردم که چاپ شده است یا نه. ( مؤلف معجم المطبوعات ). 8- تنبیه الطالب الی معرفة الفرض والواجب ، این کتاب در مصر به سال 1326 چاپ شده است. 9 - جوامع الاَّداب فی اخلاق الانجاب. این کتاب در چاپخانه سعادت مصر به سال 1339هَ. ق. / 1921 م. در 151 صفحه چاپ شده است. 10 - خطب و آن مجموعه خطبه های مؤلف است که در دمشق به سال 1325 در 127 صفحه چاپ شده است. 11 - حیاة البخاری که در شهر صیدا به سال 1330 چاپ شده است. 12 -دلائل التوحید در دمشق به سال 1330 در 207 صفحه چاپ شده است. 13 - الشای والقهوه والدخان که در مصر به سال 1320 چاپ شده است. 14 - شذرة من السیرة المحمدیة.این کتاب در مصر در چاپخانه المنار به سال 1321 چاپ شده است. 15 - شرح المیدانیة فی التجوید. 16 - شرح الاسباط که در دمشق به سال 1331 چاپ شده است. 17 - الطائر المیمون فی حل لغز الکنز المدفون. این کتاب دردمشق به سال 1322 چاپ شده است. 18 - فتاوی مهمة فی الشریعة الاسلامیة در محاکم عثمانی مصر. این کتاب مجموعه ای است از فتاوای علماء رسمی اسلام در قسطنطنیه که بر اساس فتوای علماء اربعه نوشته است. مؤلف آن قاسمی و محمد عبده است و در مصر به سال 1331 در 24 صفحه به طبع رسیده است. 19 - الفتوی فی الاسلام ( علم اصول ) این کتاب در دمشق به سال 1329 در 72 صفحه چاپ شده است. 20 - مذاهب الاعراب و فلاسفة الاسلام فی الجن. این کتاب به سال 1328 در چاپخانه مقتبس دمشق در 52 صفحه طبع شده است. 21 - المسح علی الجوربین و ضمیمه آن کتاب دیگری است به نام الاستیناس لتصحیح انکحة الناس. این کتاب در چاپخانه ترقی دمشق به سال 1332 چاپ شده است. 22 - موعظة المؤمنین من احیاء علوم الدین. جزء دوم این کتاب در مطبعه سعادت مصر به سال 1331 چاپ شده است. 23 - النفحة الرحمانیة، شرح متن المیدانیة فی التجوید و در ذیل شرح تکمله ای است در آداب قرائت وقرائت کننده ، و در دمشق به سال 1323 به طبع رسیده است. 24 - نقد النصائح الکافیة علی تعدیل معاویه. این کتاب ردّ است بر کتاب «النصایح الکافیه عن تولی معاویه » تألیف محمدبن عقیل و به سال 1328 در دمشق چاپ شده است. ( معجم المطبوعات ج 2 ستون 1483 تا 1486 ).