قاری زیات. [ زَی ْ یا ] ( اِخ ) حمزةبن حبیب بن عمارةبن اسماعیل قاری کوفی ، مکنی به ابوعماره و مشهور به زیات. از اهل قبیله تمیم یکی از قراء سبعه و از یاران و شیعیان حضرت صادق ( ع ) بوده و اصول تجوید و قرائت را از آن امام و از اعمش یاد گرفته و خلاد و خلف راویان قرائت وی هستند. حمزه بسیار زاهد و پارسا بود و در تعلیم به اجر و پاداش چشم نداشت. کم میخوابید و ماهی بیست وپنج مرتبه ختم قرآن میکرد. وی اولین کسی است که در متشابهات قرآن کتاب نوشته چنانکه او و ابان بن تغلب نخستین کسانی هستند از شیعه که در علم قرائت به تألیف کتاب پرداخته اند واولین کسی که از عامه در قرائت تألیف دارد ابوعبیدقاسم بن سلام است. او راست : 1- اسباع القرآن. 2- حدودآی القرآن. 3- الفرائض. 4- قرائة حمزة. 5- متشابه القرآن. 6- مقطوع القرآن و موصوله. 7- الوقف والابتداءفی القرآن. و اینکه سیوطی ابوالحسن کسائی را نخستین کسی ذکر کرده اند که در موضوع متشابه قرآن تألیف کرده است اشتباه و غفلت است زیرا کسائی به سال 182 هَ. ق. وفات یافته و وفات حمزه به سال 156 هَ. ق. در هفتادوشش سالگی و یا به سال 154 و یا 155 بوده است. رجوع به ریحانة الادب ج 2 ص 141 و روضات ص 263 و ابن خلکان ج 1 ص 184 و ابوعماره حمزةبن حبیب و حمزه... شود.
