فیزیک محافظت از پرتو

فیزیک بهداشت[ ۱] ( به انگلیسی: Health Physics ) یا فیزیک محافظت از پرتو[ ۲] یا گاهی بهداشت پرتوی، شاخه ای از فیزیک پزشکی است که با حفاظت افراد و جوامع در برابر آثار زیانبار پرتوهای یونیزان و غیر یونیزان سر و کار دارد.
متخصص در این زمینه مسئول جوانب حفاظتی - بهداشتی در طراحی فرایند ها، تجهیزات، و آزمایشگاه هایی که از منابع پرتوی و ضایعات هسته ای استفاده می کنند می باشد به طوری که تابش پرتو وارده به افراد و پرسنل کمینه گشته و همواره در حد قابل قبول باشد. وی نیز بایستی در هر حال این محیط ها را زیر سنجش[ پانویس ۱] داشته باشد تا از وضعیت فوق در تمام حالات اطمینان خاطر داشته باشد. اگر این شرایط بنا به هر دلیلی اغماض گردند، وی بایستی ارزیابی و توصیه های لازم را برای رفع هر چه سریع تر سانحه را بنماید.
جوانب علمی و مهندسی فیزیک بهداشت عموماً با این فعالیت ها سر و کار دارند:
• دزیمتری و سنجش فیزیکی پرتوها و مواد پرتوزای متفاوت.
• برقراری روابط کمی بین تابش پرتو [ پانویس ۲] و خسارات زیستی[ پانویس ۳] .
• پخش و حرکت رادیواکتیویته در محیط زسیت.
• طراحی و محاسبات جوانب حفاظتی [ پانویس ۴] تجهیزات، فرایند ها، و محیط های مناسب رادیولوژیکی.
این رشته در سال ۱۸۹۸ میلادی با تشکیل کمیته ای از سوی موسسه رادیولوژی بریتانیا تأسیس شد که هدفش بررسی مصدومیت ها و خسارات ناشی از تشعشعات پرتوهای ایکس بود. [ ۳]
متخصص فیزیک بهداشت در کشورهای غربی معمولاً در دانشگاه ها و بیمارستانها بسیار دیده می شوند، که این افراد به «مامور سلامت پرتوی»[ پانویس ۵] معروفند. در امریکای شمالی معمولاً این افراد باید دارای مجوز بورد فیزیک بهداشت باشند که در اینصورت به نام آن ها پسوند CHP یا همان Certified Health Physicist اضافه می شود که نشان از تخصص فرد در زمینه کار خود می باشد. بورد مذکور می تواند از سازمان هایی همچون American Board of Health Physics[ ۴] یا American Board of Medical Physics[ ۵] به فرد داده شود.
شرح مفصل وظایف یک مأمور سلامت پرتوی را میتوان در فصل نهم از سند NUREG - 1556 متعلق به کمیسیون ساماندهی هسته ای ایالات متحده امریکا یافت. [ ۶]